การเฮ็ดสะนูว่าว
การเฮ็ดสะนูว่าว
...ฮอดเดือน ๑๑ ใกล่สิฮอดยามเกี่ยวข้าวใหญ่ เอาข้าวขึ้นลาน ลมหนาวมาเยือนในชนบทอีสานบ้านเฮา กะอาศัยช่วงข้าวขึ้นลานเฮ็ดว่าว แล่นว่าวฟังเสียงสะนูยามนอนนา ซั้นแหลวพี่น้อง

...สะนู หรือทะนู(เขียนอย่างภาษาอีสาน) เป็นเครื่องเล่นประกอบว่าว ในภาคอีสานมาแต่โบราณ โดยมีส่วนประกอบหลักคือ คัน เคา เปิ้น
...คันสะนู เฮ็ดจากไม้ไผ่ซางไพ หรือไผ่บ้าน อายุตั้งแต่ ๓-๔ ปีขึ้นไปเพราะสิได้มีความแข็งเหนียว ยืดหยุ่นดี
...เคา หมายถึงส่วนที่เป็นสายระหว่างเปี้น(ปื้น)สะนูกับปลายคันทั้งสองข้าง แต่ก่อนนิยมใช้ไหมเฮ็ด แต่ในปัจจุบันนิยมใช้ด้ายไนล่อนอ่อน
...เปี้น(ปื้น) เป็นตัวที่เฮ็ดให้เกิดเสียงเวลาถืกลมพัด เปี้นสิหมุนไปมาโดยมีเคาเป็นตัวยึด เกิดเป็นเสียงสูงต่ำ เปี้นสะนู อย่างพื้นฐานกะใช้ ใบลาน ใบตาล ใบเกด(การะเกดหรือลำเจียก)เฮ็ด สำหรับเด็กน้อยเหล่น ถ้าเป็นสะนูมาตรฐาน กะสิเฮ็ดจากหวาย เครือหมากแตก หรือทองเหลืองตีเป็นหลาบยาวๆ แต่โดยทั่วไปนิยมใช้หวาย เพราะเหนียวและให้เสียงดี ส่วนเครือหมากแตกให้เสียงนุ่มนวล แต่ผ่อยบ่หมั่น ดนๆไปมักเปี้นขาดหรือหัก


...ทีนี้พอพี่น้องฮู้ที่มาเรื่องสะนูแล้ว ผู้ข้ากะสิพาไปเบิ่งวิธีการเฮ็ดสะนูหวาย อันนี้เอาประสบการณ์ที่เคยเฮ็ดเคยเฮียนมานำเสนอพี่น้องเด้อ อาจสิผิดเพี้ยนจากวิธีการของช่างอื่นเฮ็ด ที่พี่น้องเห็นมาก็ได้
อุปกรณ์
- หวายแก่ปล้องท่อๆกัน ขนาดนิ้วก้อย ยาว ๔ ปล้อง หรือตั้งแต่ ๙ กำมือขึ้นไป
- มีดตอกสำหรับปาด เหลาเปี้นสะนู และคันสะนู
- เหล็กซี(เหล็กหมาด)ขนาดเล็ก ประมาณซี่ก้านร่ม ตีปลายฝนให้แหลม สำหรับเจาะฮูหัวสะนู
- ด้ายสำหรับเฮ็ดสายต่องหรือสายยน(ห่วงหัวสะนูเพื่อฮ้อยเคา)



วิธีทำ
- นำหวายตัดให้เกินขนาดความยาวที่กำหนดไปจัก ๑ ฝ่ามือ นำไปลนไฟถ่าน หรือแก๊ส อ่อนๆ ดัดให้ตรงด้านใดด้านหนึ่ง พอดัดได้ที่แล้วฟ้าวเอาน้ำลูบหรือแช่น้ำคราวหนึ่ง เพื่อบ่ให้หวายคืนตัว
- ปาดเอาเปี้นและหัวสะนู โดยเล็งเอาด้านที่ตรงเป็นหลักเพื่อเฮ็ดเปิ้นเริ่มปาดจากข้อหวายด้านหนึ่งไปพอประมาณช่วงกลาง ก็เปลี่ยนไปปาดจากข้อหวายอีกด้านหนึ่งเพื่อสิได้เล็งเอาความตรงของเปิ้นสะนูไปนำ ใช้คมมีดตอกปาดขูดให้ได้พอประมาณก่อน อย่าฟ้าวปาดลงลึก จากนั้นก็พลิกกลับด้านตรงข้ามกับที่ปาดไว้แล้ว เฮ็ดคือกันกับด้านที่แล้ว