ดองดึง

[กอนกวย]

ดองดึง




LILIACEAE, COLCHICACEAE : Gloriosa superba Linn.

ชื่ออื่น คมขวาน บ้องขวาน หัวขวาน (ชลบุรี) ดาวดึงส์ ว่านก้ามปู (ภาคกลาง) พันมหา (นครราชสีมา) มะขาโก้ง (ภาคเหนือ) Gllory Lily, Climbing Lily

ดองดึง เป็นไม้เถาเนื้ออ่อนขนาดเล็ก มีเหง้าอวบน้ำใต้ดิน ลำต้นเลื้อยพันไปตามพงหญ้าและไม้
พุ่ม ใบเดี่ยวออกสลับ รูปใบหอกค่อนข้างยาว กว้าง 1.3 - 4 ซม. ยาว 8 - 25 ซม. ปลายใบยืด
ยาวและม้วนเป็นมือเกาะ โคนมน ดอกสีเขียวอ่อน เปลี่ยนเป็นเหลืองและแดง ออกเดี่ยวตามซอก
ใบใกล้ปลายกิ่ง กลีบรวม มี 6 กลีบ รูแถบยาว 5 - 7.5 ซม. โค้งกลับไปทางก้านดอก ขอบหยัก
เป็นคลื่น เมื่อบาน เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2 ซม. เกสรตัวผู้ 6 อัน ก้านเกสรกางแผ่จากกัน เป็น
รัศมี ผลเป็นผัก ยาวประมาณ 4 ซม. เมื่อแก่แตกได้ ปกติ ดองดึงจะงอกส่งลำต้น ที่เป็นเถาขึ้น
มาเฉพาะฤดูกาลเท่านั้น โดยจะมีดอกในฤดูฝนเมื่อออกดอก มีผลแล้ว เถาก็จะแห้งตายไปเหลือ
เหง้าอยู่ใต้ดิน

ส่วนที่ใช้ประโยชน์
หัว หุงน้ำมันทาแก้โรคเรื้อน คุดทะราด รักษาโรคไขข้ออักเสบ แก้ลมจับโป่งลมเข้าข้อ ฝนทาแก้พิษสัตว์กัดต่อย, พิษตะขาบ

ข้อควรระวัง
หัวใต้ดินและเมล็ดของดองดึงมีพิษ มีสารอัลคาลอยด์พวก colchicine สูง รับประทานมากจะคลื่น
ไส้ อาเจียน หมดสติ และตายได้

[khonsurin]

ขอบคุณสาระประโยชน์ค่ะ

[หลานพระรถ]

เมืองพระรถก็เรียกว่า "ดาวดึงส์" คือกันจ้า
เคยนำมาทดลองตอนอยู่ชมรมวิทย์คะ
ตอนนั้นเข้าค่ายวิทย์ฯ ให้หาพืชต่างๆ มาสกัด
และปฏิบัติตามสมมติฐานค๊า
::)

[ศรีสะท้าน]

บ้านข่อยกะเอิ้น พันมหา สิมีปรากฎอยู่ในคำกลอนอีสานเกี่ยวกับเรื่องชมดอกไม้...หอมดอกอ้ม ซมหมู่อินถะหวา พันมหาดองดึงคิดคนึงนำน้อง แซมแซงซ้องผกากรองแกมสะหมั่ง หอมใส่ดังอูดเอ้า ยามเมื่อเข่าผ่านภูฯ (อันนี้แต่งใส่ซื่อๆเด้อ หากลอนเก่า ฉบับเดิมบ่พ้อ)