กลุ่มชนที่อพยพจากเมืองต่าง ๆ แล้วเข้ามาตั้งเป็นหมู่บ้านและได้รับการยกขึ้นเป็นเมืองในเขตจังหวัดสกลนคร มีดังต่อไปนี้
1. กลุ่มชนผู้ไทยหรือภูไทย เมืองพรรณานิคม ได้อพยพมาจากเมืองวัง โดยมีท้าวโฮงกลางเป็นหัวหน้าตั้งบ้านที่บ้านปะขาว บ้านพันนา ต่อมาได้ย้ายมาอยู่บ้านพันพร้าวหรือพรรณานิคม ท้าวโฮงกลางได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระเสนาณรงค์ ตำแหน่งเจ้าเมือง เมื่อ พ.ศ. 2387
2. กลุ่มชนผู้ไทยหรือภูไทย เมืองวาริชภูมิ เป็นกลุ่มผู้ไทยที่อพยพมาจากเมืองกะปองในเขตเมืองเซโปนในปัจจุบัน โดยมีท้าวราชนิกูล แต่ได้อพยพเข้ามานานแล้ว ได้พาบ่าวไพร่ประมาณ 2000 คน เข้ามาสู่เมืองสกลนคร แต่เจ้าเมืองไม่ยอมให้ไปตั้งเมือง จึงได้นำไพร่พบหนีออกไปอยู่ที่บ้านหนองคายและพึ่งเจ้าเมืองหนองหาน(อุดรธานี)ในการทูลขอยกบ้านหนองหอยขึ้นเป็นเมืองวาริชภูมิ
3. กลุ่มผู้ไทยหรือภูไทย เมืองพังโคน(จำปาชนบท) เป็นกลุ่มผู้ไทยที่มาจากเมืองกะปอง เช่นเดียวกับกลุ่มวาริชภูมินำโดยท้าวแก้วได้รับอนุญาตให้อพยพผู้คนไปตั้งอยู่ที่บ้านนาเหมืองและบ้านพังโคน และได้รับพระราชทานพรรดาศักดิ์ให้เป็นพระบำรุงประชาราษฏร์เจ้าเมืองจำปาชนบทใน พ.ศ. 2501
4. กลุ่มชาวกระโซ่ เมืองกุสุมาลย์ เป็นกลุ่มที่อพยพมาจาจเมืองมหาชัย(ปัจจุบันอยู่แขวงท่าแขก)มีเพี้ยเมืองสูงและบุตรโคตรเป็นหัวหน้า ในพ.ศ.2387 โปรดเกล้าฯ ให้ตั้งเพี้ยเมืองสูงเป็นกลวงอรัญอาสายกบ้านกุสุมาลย์มณฑลขึ้นเป็นเมือง
5. กลุ่มชนโย้ย เมืองอากาศอำนวย กลุ่มชนโย้ยอพยพมาจากเมืองหอมท้าว มีท้าวติวซอยเป็นหัวหน้า พร้อมด้วยท้าวศรีสุราช ท้าวจันทนาม ท้าวนามโคตร ไปตั้งบ้านอยู่ที่บ้านม่วงริมห้วยยาม มีพลเมืองที่อพยพถึง 2339 คน โปรดเกล้า ฯ ให้ยกบ้านม่วงขึ้นเป็นเมืองอากาศอำนวย ขึ้นเมืองนครพนม เมื่อ พ.ศ. 2390 ตั้งให้ท้าวศรีสุราชเป็นหลวงผลานุกุลเจ้าเมือง ต่อมาเมืองนี้ได้โอนมาขึ้นต่อสกลนครในรัชสมัยะพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
6. กลุ่มชนโย้ย เมืองวานรนิวาส เป็นกลุ่มชนที่ติดตามพระสุนทรราชวงศาไปอยู่ที่เมืองยโสธรใน พ.ศ. 2396 โดยมีจารย์โสมเป็นหัวหน้า เจ้าเมืองยโสธรได้ให้พวกนี้ตั้งอยู่บ้านกุดลิงในท้องที่อำเภอเสลภูมิ ใน พ.ศ. 2504 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ยกบ้านกุดลิงให้เป็นเมือง ในเวลาต่อมาพวกไทยโย้ยได้อพยพอยู่ที่บ้านกุดแฮ่ชุมภู(ต. แร่ อ.พังโคน)และได้ย้ายไปอยู่ที่บ้านชุมแสงหัวนาซึ่งเป็นที่ตั้งเมืองวานรนิวาสในปัจจุบัน
7. กลุ่มท้าวเทกัลยา อพยพมาจากเมืองภูวาใกล้เมืองมหาชัยกองแก้ว ได้รับอนุญาตจากเจ้าเมืองสกลนครให้ตั้งบ้านเรือนที่บ้านโพธิ์สว่าง ริมห้วยปลาหาง ครั้นถึง พ.ศ. 2506ท้าวเทพกัลยาได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์ประสิทธิ์เจ้าเมือง ต่อมาได้มีการย้ายไปตั้งที่บ้านเดื่อศรีคันไชย ริมแม่น้ำยามและได้ย้ายไปตั้งที่บ้านหัน ใกล้ที่ตั้งอำเภอสว่างแดนดินในปัจจุบัน
นอกจากนี้ยังมีกลุ่มชนกะเลิงที่อพยพมาจากเมืองภูวานากระแด้ง กลุ่มชนย้ออพยพมาจากเมืองภุวานากระแด้ง กลุ่มชนย้ออพยพมาจากเมืองคำเกิดคำม่วน แต่กระจายเข้าปะปนกับกลุ่มอื่น ๆ ไม่อาจตั้งเป็นชุมชนขนาดใหญ่พอที่จะตั้งเมืองได้
ที่มาของข้อมูล : กลุ่มงานข้อมูลสารสนเทศและการสื่อสาร สำนักงานจังหวัดสกลนคร
เซื้อซาติแฮ้งอย่าเหม็นสาบกุยกัน
เกิดเป็นคนอีสานให้ฮักแพงกันไว้
ไผเฮ็ดดีให้ซ่อยยู้ ซอยซูอย่าย่านเหลิน
ไผเฮ็ดผิดให้ซอยเว้า ไขแก้ดอกซอยกัน ซันดอกหวา
Bookmarks