สัตว์หิมพานต์


(ขออนุญาต หิมพานต์ ดอท คอม และผู้รู้ทุกท่าน เพื่อเป็นการเผยแพร่ เป็นวิทยาทานและเป็นการอนุรักษ์ศิลปะของชาติมิให้สูญหายและขอเพิ่มเติมเนื้อหาเพื่อให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น..ขอบพระคุณผู้รู้ทุกท่านที่ไม่สามารถเอ่ยนามได้หมดจึงขอขอบพระคุณเป็นอย่างสูง ไว้ ณ โอกาสนี้ ด้วยความเคารพ )

นายช่วง สเลลานนท์ ประพันธ์หนังสือ “ศิลปไทย” ในปีพ.ศ. ๒๔๙๔ และได้มีการกล่าวถึงสัตว์หิมพานต์ ท่านได้จำแนกสัตว์หิมพานต์เป็น ๓ ประเภทคือ สัตว์ทวิบาท (สองขา) สัตว์จตุบาท (สี่ขา) และ ประเภทปลา เพื่อให้ผู้สนใจ จดจำได้ง่ายขึ้นจึงได้จำแนกสัตว์หิมพานต์เป็น ๑๕ ประเภทดังนี้
ประเภทที่ 1 สัตว์ประเภทกิเลน ได้แก่
- กิเลนจีน
- กิเลนไทย
- กิเลนปีก


สัตว์หิมพานต์ ชุดที่ ๑



กิเลนจีน

ในตำนานจีน กิเลนมีหัวเป็นมังกร มีเขาเดียว (เขาแบบกวาง) มีร่างกายแบบกวาง แต่ผิวปกคลุมไปด้วยเกล็ด หางเหมือนหางวัว และมีกีบเหมือนม้า สัตว์วิเศษนี้ประกอบไปด้วบเบญจธาตุ ดิน น้ำ ไฟ ไม้ และ โลหะ กล่าวกันว่า กิเลนมีชีวิตยืนยาวหลายพันปี

พจนานุกรมจีน อธิบายกิเลนต่างออกไป ว่า กิเลนมีหัวเหมือนสุนัข แต่มีกายเป็นกวาง หางเป็นวัว กีบเหมือนม้า มีขนแผงคอหลากสี ขนใต้ท้องมีสีเหลือง มีสีกาย ๕ สี คือ แดง เหลือง น้ำเงิน ขาว และ ดำ ตัวผู้มีเขา ๑ เขา ส่วนตัวเมียไร้เขา กิเลนสามารถเดินบนผิวน้ำได้

มีเรื่องเล่าว่า สมัยราชวงศ์เมง ชาวจีนได้เห็นยีราฟเป็นครั้งแรก-ราวปี พ.ศ. ๑๙๕๗ จิตรกรจีนได้วาดภาพยีราฟไว้และเขียนกำกับชื่อภาพว่า กิเลน อาจเป็นเพราะยีราฟมีรูปร่างแปลก แถมยังมี เขาอ่อนเหมือนกวางบางชนิด

สัตว์หิมพานต์ ชุดที่ ๑




กิเลนไทย


แม้ว่ากิเลนจะได้รับอิทธิพลจากประเทศจีน วัดหลายแห่ง ในไทยก็มี กิเลนเช่นกัน แบบฉบับของกิเลนไทย แตกต่างจากแบบจีนบ้าง โดยปกติแล้ว กิเลนไทยมีเขา ๒ เขา และมีกีบคู่ ต่างจากแบบดั้งเดิม


สัตว์หิมพานต์ ชุดที่ ๑




กิเลนปีก

กิเลนปีกดูแปลกตากว่ากิเลนอีก ๒ ชนิด โดยกิเลนปีก ไม่มีเขาแม้แต่เขาเดียว แต่มีปีกคล้ายนก ๑ คู่ อีกอย่างที่ผิดแผกไป ก็คือเท้าที่เป็นกรงเล็บ ไม่เหมือนเท้าแบบกีบเหมือนกิเลนอีก ๒ ชนิด