ท่าราชวรดิฐ
บรรยากาศอันงดงามบริเวณหน้าท่าน้ำราชวรดิฐ
แผนที่ ท่าราชวรดิฐ ท่าราชวรดิฐ ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาบริเวณถนนมหาราช ข้างพระบรมมหาราชวัง เป็นท่าเทียบเรือสำหรับเสด็จพระราชดำเนินประทับเรือพระที่นั่ง ท่าน้ำแห่งนี้เมื่อแรกสร้างในสมัยต้นรัตนโกสินทร์เรียกกันว่า "ตำหนักน้ำ" หรือ "ตำหนักแพ" เป็นตำหนักเล็กๆ ยื่นลงไปในแม่น้ำเจ้าพระยาเหนือพระตำหนักขึ้นไปเป็นท่าจอดเรือพระที่นั่งและเรือข้าราชการผู้ใหญ่เรียกกันว่า "ท่าขุนนาง" กระทั่งในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 4 ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะใหม่ โดยโปรดให้ถมที่ออกไปเสมอกัน สร้างพระที่นั่งหมู่ 4 องค์ และโปรดพระราชทานนามว่า "ท่าราชวรดิฐ" ดังพระราชนิพนธ์ว่า
"...ท่าขุนนางนั้นเห็นว่าเป็นท่าอันสมควรที่จะมีชื่อ จึงให้ตั้งชื่อของท่านั้นว่า ท่าราชวรดิฐ "ราชะ" แปลว่าพระมหากษัตริย์ "วระ" แปลว่าประเสริฐ "ดิฐ" แปลว่าท่าน้ำหรือฝั่งตลิ่งก็ได้ รวมสามคำว่า "ราชวรดิฐ" แปลรวมๆ ว่าท่าอันประเสริฐแห่งราชการ..."
พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัยในปัจจุบัน ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 พระที่นั่งหมู่ในท่าราชวรดิฐทรุดโทรมลงมาก จึงโปรดให้รื้อออก เหลือเพียงพระที่นั่งราชกิจวินิจฉัยองค์เดียว บริเวณรอบๆ ปรับเป็นสนามหญ้าดังที่เห็นในปัจจุบัน ส่วนนาม "ท่าขุนนาง" ถูกนำไปใช้เรียกเป็นชื่อถนนสายสั้นๆ ที่แยกจากถนนมหาราชเข้าไปในบริเวณท่าราชวรดิฐว่า "ถนนท่าขุนนาง"
ท่าราชวรดิฐเป็นท่าเทียบเรือพระที่นั่ง ตั้งอยู่ทางด้านตะวันตกของพระบรมมหาราชวัง เดิมเป็นที่ตั้งของพระตำหนักน้ำซึ่งสร้างในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นตำหนักปักเสาลงในน้ำ ทอดคานเหมือนเรือนแพ มีหลังคามุงกระเบื้อง ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้รื้อตำหนักของเดิมเสีย แล้วลงเขื่อนถมที่ขึ้นเสมอพื้นดิน และสร้างพระที่นั่งขึ้นหมู่หนึ่งเป็นพลับพลาสูงตรงกลางองค์หนึ่ง พระราชทานนามว่า "พระที่นั่งชลังคพิมาน" ต่อพลับพลาสูงเข้าไปทางด้านตะวันออก มีพระที่นั่งสูงเป็นที่ประทับองค์หนึ่ง พระราชทานนามว่า "พระที่นั่งทิพยสถานเทพสถิต" พระที่นั่งข้างเหนือลดพื้นต่ำลงมาเป็นท้องพระโรงฝ่ายหน้าองค์หนึ่ง พระราชทานนามว่า "พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัย" มีพระที่นั่งข้างใต้เหมือนกันกับองค์ข้างเหนือเป็นที่พักฝ่ายใน พระราชทานนามว่าพระที่นั่งอนงค์ในสราญรมย์ ส่วนตรงหน้าพระที่นั่งชลังคพิมานใต้ท่าเสด็จลงเรือ โปรดเกล้าฯ ให้ก่อเขื่อนทำสระเป็นที่สรงสระหนึ่งก่อกำแพงเป็นบริเวณข้างในทั้ง 3 ด้านมีป้อมริมน้ำปลายแนวกำแพงด้านเหนือ พระราชทานนามว่า "ป้อมพรหมอำนวยศิลป์" ป้อมข้างใต้ตรงชื่อ ป้อมอินทร์อำนวยศร และโปรดเกล้าฯ ให้เรียกรวมกันทั้งบริเวณว่า "ท่าราชวรดิฐ" แปลว่า ท่าอันประเสริฐของพระราชา ข้างเหนือขึ้นไปทำท่าสำหรับเรือข้าราชการอีกท่าหนึ่ง โปรดเกล้าฯ ให้เรียกว่า "ท่านิเวศน์วรดิฐ" ซึ่งปัจจุบันเป็นท่าเรือรับส่งข้าราชการทหารเรือและประชาชนทั่วไปข้ามฟากแม่น้ำเจ้าพระยาจากฝั่งพระนครไปยังฝั่งธนบุรีขึ้นตรงท่าของกรมอู่ทหารเรือ
ต่อมาในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระที่นั่งในบริเวณท่าราชวรดิฐชำรุดจึงโปรดเกล้าฯ ให้ซ่อมรักษาพระที่นั่งราชกิจวินิจฉัยไว้ นอกนั้นให้รื้อเสีย ปัจจุบันท่าราชวรดิฐยังเป็นที่เสด็จประทับในการเสด็จโดยกระบวนพยุหยาตราทางชลมารค
พระที่นั่งราชกิจวินิจฉัยที่ท่าน้ำราชวรดิฐเป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ในการเสด็จฯ โดยกระบวนพยุหยาตราทางชลมารคมาแล้วหลายต่อหลายครั้ง
Bookmarks