การละเล่นพื้นบ้าน ชื่อ
หมากข่าง
ภาคเหนือ
จังหวัด แม่ฮ่องสอน



อุปกรณ์และวิธีเล่น
อุปกรณ์ มะข่าง ทำจากไม้กลึงเกลาให้กลม ขนาดกำมือ จำนวน ๒๐-๓๐ ลูก สะบ้า ๑๐ ลูก ลานดินกว้างขนาด ๕x๑๐ เมตร
วิธีเล่น การเล่นจะแบ่งผู้เล่นออกเป็น ๒ ข้าง แต่ละข้างไม่จำกัดว่าจะเป็นหญิงหรือชาย หรือทั้งหญิงและชายปนกัน ขอให้มีข้างละเท่ากันเท่านั้น แต่ละข้างจะมีอุปกรณ์ในการเล่น คือ หมากข่าง หรือลูกทอยข้างละ ๕-๑๐ ลูกเท่านั้น และมีลูกสะบ้า ๕ ลูก ตั้งเป็นรูปกากบาทให้ห่าง จากอีกข้างแล้วแต่จะตกลงกัน
เมื่อเริ่มเล่น จะมีการเสี่ยงว่าข้างไหนจะได้เป็นข้างที่จะโยนก่อน จากนั้นข้างที่ได้โยนก่อนจะไปยืนหลังเส้นที่ตั้งลูกสะบ้า แล้วโยนลูกให้กลิ้งไปโดยสะบ้าที่ตั้งเป็นรูปกากบาทของข้างตรงข้าม ถ้าฝ่ายใดสามารถโยนไปโดนลูกสะบ้าได้มากที่สุด ก็จะเป็นฝ่ายชนะการแข่งขัน

โอกาสที่เล่น
นิยมเล่นในเทศกาลสงกรานต์ และออกพรรษา

แนวคิด
การเล่นหมากข่าง ไม่แยกเพศหญิง เพศชาย รางวัลการแพ้ ชนะ เป็นเพียงให้ฝ่ายแพ้ทำตามที่สิ่งจะให้ทำ เช่น การดื่มน้ำ ถูกทาแป้ง ถูกป้ายปูน เพื่อเป็นที่สนุกสนานกันเท่านั้น จุดมุ่งหมายส่วนใหญ่เพื่อความสนุกสนานและความสมัครสมานสามัคคีในหมู่คณะ