จังหวัดชัยภูมิ เป็นจังหวัดที่มีเขตแดนส่วนหนึ่งติดต่อกับภาคเหนือจึงมีส่วนที่เป็นภูเขา ป่าไม้ เป็นต้นกำเนิดแม่น้ำชีจังหวัดนี้มีตำนานการก่อตั้งที่น่่าศึกษาดังนี้
ตามหลักฐานทางโบราณคดีเชื่อว่าชัยภูมิเป็นเมืองโบราณเคยเป็นเมืองที่อยู่ในอิทธิพลของขอม ในสมัยกรุงศรีอยุธยาเมืองชัยภุมิเป็นพื้นที่ทางผ่านระหว่างเวียงจันทน์กับกรุงศรีอยุธยา สมเด็จพระนารายณ์มหาราชโปรดฯให้เมืองชัยภูมิขึ้นตรงต่อเมืองนครราชสีมาแต่ต่อมาได้กลายเป็นเมืองร้างไป มาในสมัยรัตนโกสินทร์ประมาณ พ.ศ.๒๓๖๐ นายแล ข้าราชการ สำนักเจ้าอนุวงศ์เคยเป็นพี่เลี้ยงราชบุตรเจ้าอนุวงศ์ลาออกจากหน้าที่และอพยพครอบครัวมาตั้งถิ่นฐานอยู่ที่เมืองร้างนั้น และตั้งชื่อเมืองว่า "ไชยภูมิ" เมื่อมีผู้คนอพยพมามากขึ้น นายแลได้เก็บส่วยผ้าขาวไปเป็นบรรณาการแก่เจ้าอนุวงศ์ เจ้าอนุวงศ์จึงแต่งตั้งให้เป็น "ขุนภักดีชุมพล" ต่อมาในปี พ.ศ.๒๓๖๖ ขุนภักดีชุมพลไปพบบ่อทอง บริเวณเชิงเขาภูอีเฒ่าที่ลำห้วยซาดอยู่ในท้องที่อำเภอหนองบัวแดงปัจจุบัน จึงได้เกณฑ์ผู้คนไปขุดร่อนทองได้พบทองก้อนหนึ่งกลิ้งโค่โล่อยู่จึงเรีียกบ่อทองนั้นว่า "บ่อโขโหล"และขุนภักดีชุมพลได้นำทองก้อนนั้นไปถวายเจ้าอนุวงศ์ ได้รับบำเหน็จความชอบแต่งตั้งให้เป็น "พระยาภักดีชุมพล"เจ้าเมืองไชยภูมิในช่วงนั้นเมืองใกล้เคียงต่าง ๆ เช่น เมืองสี่มุม (อำเภอจตุรัสปัจจุบัน) เมืองเกษตรสมบูรณ์ เมืองภูเขียว และเมืองนครราชสีมา ล้วนขึ้นตรงต่อกรุงเทพ ฯ หมดแล้ว ด้วยเกรงพระบรมเดชนนุภาพ พระยาภักดีชุมพลจึงหันไปขึ้นตรงต่อกรุงเทพ ฯ โดยผ่านเมืองนครราชสีมาและส่งส่วยผ้าขาวกับทองคำให้กรุงเทพฯตั้งแต่นั้นมา
ในปี พ.ศ.๒๓๖๙ ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว เจ้าอนุวงศ์ก่อการกบฏยกทัพไปตีกรุงเทพฯ โดยหลอกหัวเมืองที่เดินทัพผ่านว่าจะไปช่วยกรุงเทพฯรบอังกฤษ จนกระทั่งยึดเมืองนครราชสีมาได้ความจึงแตก ท้าวสุรนารีหรือคุณหญิงโมได้รวบรวมชาวเมืองต่อสู้ทัพเจ้าอนุวงศ์พระยาภักดีชุมพลและเจ้าเมืองใกล้เคียงก็ได้ส่งกำลังไปสมทบกับคุณหญิงโมตีกระหนาบทัพอนุวงศ์แตกพ่ายไป
เจ้าอนุวงศ์โกรธแค้นมาก ส่งทหารกองหนึ่งไปจับพระยาภักดีชุมพลประหารชีวิตที่ใต้ต้นมะขามใหญ่หนองปลาเฒ่า พระยาภักดีชุมพลสั่งทหารและชาวเมืองชัยภูมิไม่ให้ต่อสู้ เพราะเกรงจะเดือดร้อน เสียชีวิตกันมาก ขอยอมตายผู้เดียว ชาวเมืองชัยภูมินับถือน้ำใจอันซื่อสัตย์ของพระยาภักดีชุมพล จึงได้สร้างศาล ณ ที่ประหารชีวิต และต่อมาได้สร้างอนุสาวรีย์ขึ้นในเมือง พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงโปรดฯให้นายเกดมาเป็นเจ้าเมืองชัยภูมิต่อไป มีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาภักดีชุมพล (เกด) และย้ายเมืองจากหนองปลาเฒ่า มาอยู่ที่บ้านหิน ตำบลในเมืองอยู่ทุกวันนี้
คำขวัญประจำจังหวัด : "ชัยภูมิทิวทัศน์สวย รวยป่าใหญ่ มีช้างหลาาย ดอกไม้งาม ลือนามวีรบุรุษ สุดยอดผ้าไหม พระใหญ่ทวารวดี "