ตำนานก่อตั้งจังหวัดนครราชสีมา

[นรินทร์ หนุ่มพอกะเทิน]

จังหวัดนครราชสีมา ถือว่าเป็นเมืองหน้าด่านหรือประตูสู่อีสาน มีเขตติดต่อกับภาคกลาง ชาวบ้านส่วนหนึ่งจึงพูดสำเนียงเหน่อๆ ปนกันระหว่างภาษาอีสานและภาษาไทยกลาง จังหวัดนครราชสีมามีตำนานความเป็นมาที่น่าศึกษาดังนี้
ตามหลักฐานโบราณคดี เป็นเมืองเก่าแก่ ตั้งแต่สมัยขอมโบราณ มีฐานะเป็นเมืองสำคัญ ตัวเมืองนครราชสีมานั้นเดิมตั้งอยู่ในท้องที่อำเภอสูงเนินปัจจุบัน ประกอบด้วยสองเมืองคือเมือง"เสมา"และเมือง "โคราฆปุระ"เมืองเสมาตั้งอยู่ทางฝั่งใต้ลำตะคอง มีเนินดินกำแพงเมืองและคูเมืองทั้งสี่ด้าน ตัวกำแพงเมืองสร้างด้วยศิลาแลง ยังมีเหลือเป็นซากอยู่บ้างมีโบราณวัตถุสมัยทวารวดีคือพระพุทธรูปศิลาส่วนเมืองโคราฆปุระทางฝั่งเหนือลำตะคองห่างจากเมืองเสมาไปทางทิศตะวันออกหกกิโลเมตร หรือห่างจากที่ว่าการอำเภอสูงเนินไปราวสอง-สามกิโลเมตร ในบริเวณเมืองมีปราสาทหินขนาดย่อมๆสอง-สามแห่งและพบศิวลึงค์และศิลาทับหลังจำหลักรูปพระอิศวรประทับยืนบนหลังโคอุศุุภราช จึงเข้าใจว่าปราสาทหินเหล่านั้นคงเป็นเทวสถาน
ในสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแห่งกรุงศรีอยุธยา (พ.ศ.๒๑๙๙-๒๒๓๑)โปรดให้สร้างเมืองสำคัญที่อยู่ชายแดนให้มีป้อมปราการสำหรับป้องกันราชอาณาจักรหลายเมืองในฐานะเมืองใหญ่ เช่น เมืองนครศรีธรรมราช เมืองพิษณุโลก เมืองเพชรบูรณ์ จึงโปรดให้ย้ายเมืองเสมาและเมืองโคราฆปุระไปตั้งเมืองใหม่มีป้อมปราการและคูล้อมรอบ เมืองนี้มีกำแพงก่อด้วยอิฐ มีใบเสมา รายรอบตลอดมีป้อมตามกำแพงเมือง ๑๕ ป้อม ประตู ๔ ประตูสร้างด้วยศิลาแลง มีชื่อดังต่อไปนี้
ทิศเหนือ ชื่อ ประตูพลแสน (หรือประตูน้ำ)
ทิศใต้ ชื่อ ประตูไชยณรงค์ (หรือประตูผี)
ทิศตะวันออก ชื่อ ประตูพลล้าน (หรือประตูตะวันออก)
ทิศตะวันตก ชื่อ ประตูชุมพล (หรือประตูตะวันตก)
ประตูเมืองทั้งสี่แห่ง มีหอรักษาการอยู่ข้างบน ทำเป็นเรือนหลังคามุงกระเบื้องดินเผา มีช่อฟ้าใบระกา ปัจจุบันนี้คงเหลือรักษาไว้เป็นตัวอย่างแห่งเดียว คือประตูชุมพล สมเด็จพระนารายณ์มหาราชโปรดให้นำชื่อเมืองทั้งสองมาขนานนามใหม่ว่า "นครราชสีมา"
หลังจากกรุงศรีอยุธยาแตกในปี พ.ศ.๒๓๑๐ กรมหมื่นเทพพิพิธได้ตั้งตัวเป็นใหญ่ เรียกว่า เจ้าพิมาย ปกครองอาณาเขตเมืองนครราชสีมาแต่ภายหลังสมเด็จพระเจ้าตากสินได้ปราบปรามลงเมืองนครราชสีมาจึงกลับมาขึ้นกับกรุงธนบุรี
ในสมัยรัชกาลที่สาม แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ปี พ.ศ.๒๓๖๙ เจ้าอนุวงศ์กรุงเวียงจันทน์เป็นกบฏโจมตีเมืองนครราชสีมา คุณหญิงโมและชาวบ้านได้ร่วมกันต่อสู้จนมีชัยชนะ คุณหญิงโมได้รับการสถาปนาเป็น "้ท้าวสุรนารี"
ในปี พ.ศ.๒๔๓๔ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ห้าได้โปรดเกล้าให้เมืองนครราชสีมาเป็นที่ตั้งมณฑลลาวกลาง ซึ่งภายหลังได้เปลี่ยนเป็นมณฑลนครราชสีมา หลังการเปลี่ยนแปลงการปกครองในปี พ.ศ.๒๔๗๖ ได้มีการยุบเลิกมณฑลและจัดตั้งเป็นจังหวัดนครราชสีมา ซึ่งในปีนั้นได้เกิดกรณีกบฏบวรเดช โดยหัวหน้าฝ่ายกบฏได้ยึดเมืองนครราชสีมาเป็นกองบัญชาการ ฯ
คำขวัญประจำจังหวัด : "เมืองหญิงกล้า ผ้าไหมเนื้อดี หมี่โคราช ปราสาทหิน ดินด่านเกวียน"

[chudhancock]

โอ้หลานนรินทร์จ๋า คือดีแท้หลานนำเอาประวัตของเมืองนครราชสีมา เอามาลงให้ทุกคนได้อ่านได้รู้กันเนาะจ้าสำหรับใครที่ยังไม่ทราบประวัต อิอิอิอิแต่ป้า รู้มาแล้วจ้า หลานนรินทร์จ๋า แต่ก็ยังอดอ่านอีกไม่ได้เลยจ้า