“ศูนย์วิวัฒน์พลเมือง” คือสถานที่ สำหรับบำบัดฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด จัดตั้งขึ้นตามประกาศของกระทรวงยุติธรรม โดยอาศัยอำนาจตาม พรบ.ฟื้นฟูสมรรถภาพผู้ติดยาเสพติด พ.ศ. ๒๕๔๕ ซึ่งแต่ละศูนย์ฯ จะมีระยะเวลาในการบำบัดฟื้นฟูแตกต่างกันไป เช่น ๔๕ วัน ๑๒๐ วัน เป็นต้น การฝึกในค่ายทหารไม่ได้หนักหนาจนเกินไปเพียงเน้นในเรื่องความมีระเบียบวินัยเป็นหลัก คือไม่ได้นำหลักสูตรการฝึกทหารมาใช้ฝึกกับ “นักเรียนวิวัฒน์พลเมือง” เพราะเป็นคนละรูปแบบกัน ทหารจะเน้นการรบในสภาวะสงคราม การมีชัยด้วยกำลังอาวุธยุทโธปกรณ์ กำลังพล เมื่อปรับการฝึกมาใช้กับผู้เข้ารับการบำบัดซึ่งถือว่าเป็นผู้ป่วยจึงดูแลยิ่งกว่าไข่ในหิน...
... เมื่อหันมามองดูผู้เข้ารับการบำบัด บางคนเข้าออกในคุกเป็นว่าเล่น ประวัติแต่ละคนไม่ใช่ธรรมดา... ก่อนมาเป็นรองหัวหน้าชุดครูฝึก...ผมบอกตรงๆ ว่ากังวล กังวลหลายๆ เรื่อง และกลัวความคิดของตนเองเสียเป็นใหญ่ คือคิดไปเอง จะเป็นอย่างโน้นอย่างนี้ ยิ่งฟังคนรอบข้างพูดแบบใส่สีตีไข่ ก็ยิ่งไปกันใหญ่... ส่วนอีกด้านหนึ่งก็อยากลอง อยากพิสูจน์ตัวเอง ก็เลยรับปาก รุ่นพี่ซึ่งจะเป็นหัวหน้าชุดครูฝึก ที่อุตส่าห์มาหาถึงห้องทำงาน “มาช่วยพี่ฝึกนักเรียนวิวัฒน์หน่อย” พี่ตุ๊ก มาชวนเชิงขอร้อง ตามธรรมเนียมน้องอย่างผมปฏิเสธไม่ได้อยู่แล้ว “ผมหรือพี่จะมีความสามารถช่วยพี่ได้ พี่ไปหาคนอื่นหมดยัง” ผมพูดไปอย่างนั้นแหละ “พี่เลือกคนไม่ผิดหรอก” พี่ตุ๊กสำทับ...
... วันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๕๒ รถตู้สีขาวของ สำนักงานคุมประพฤติ มาจอดที่หน้าศูนย์ ฯ พร้อมลูกค้าที่พันธนาการด้วยกุญแจมือ ...ทำการตรวจเอกสาร ตรวจยอด ดำเนินการตามขั้นตอน... เจ้าหน้าที่คุมประพฤติจะกระชิบคนนั้นคนนี้สุดยอด
เป็นขาใหญ่... แต่ละคุมประพฤติจะมีสุดยอดนำมาฝากศูนย์ฯ ลืมบอกไปศูนย์ผมจะรับจากคุมประพฤติกรุงเทพฯ และปริมณฑล จำนวน ๑๐ แห่ง จำนวน ๑๐๐ คน ....เมื่อครบตามจำนวนแล้ว ในสัปดาห์ที่สองเราจัดขาใหญ่ เป็นหัวหน้าหมวด หัวหน้านักเรียน โดยให้กระบองเป็นเครื่องประดับ... แต่เราไม่เคยคิดมาก่อนว่าจะเป็นอย่าง กลายเป็นว่าหัวหน้าเอาระบบในคุกมาใช้...ซึ่งมันไม่ใช่ ระบบทหารผู้นำต้องเสียสละ นี้กลับกลายเป็นว่า หัวหน้าได้มากกว่า มีของมาต้อง"ผ่า" เพื่อแบ่งให้หัวหน้า หัวหน้าต้องอิ่มก่อนส่วน ลูกน้องไม่สนใจ ครูเผลอ ก็ลงโทษนักเรียนกันเองโดยพลการ... ข่มขู่ สร้างอิทธิพล หาพรรคพวกต่อรองกับชุดครู
... ได้ข่าววงในว่า นักเรียนจะก่อความไม่สงบขึ้นในศูนย์ฯ ซึ่งเป็นวันหยุดครูฝึกน้อย... ผมปรึกษากับ หัวหน้าชุดครูฝึก ว่าเราจะทำอย่างไรดี เพราะมีครูไม่กี่คน... (มีตอนต่อไปครับ)