แม่ซื้อ
แม่ซื้อ
ในพระราชพิธีสมโภชเดือนและขึ้นพระอู่ พระเจ้าหลานเธอ พระองค์ทีปังกรรัศมีโชติ ในสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช ฯ สยามมกุฏราชกุมาร และพระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าศรีรัศมิ์ พระวรชายาฯ ที่ผ่านมา เราคงได้ยินว่าพระราชครูได้แขวนภาพ “แม่ซื้อประจำวันศุกร์” อันเป็นวันประสูติพระโอรสไว้ที่พระอู่ ซึ่งเชื่อว่าคนรุ่นใหม่จำนวนไม่น้อยคงสงสัยและไม่รู้จักว่า “แม่ซื้อ” ที่ว่านี้ว่าเป็นใคร มาจากไหน และทำไมต้อง แขวนไว้ที่เปลเด็กด้วย ดังนั้น กลุ่มประชาสัมพันธ์ สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ กระทรวงวัฒนธรรม จึงขอนำเรื่องราว ของ “แม่ซื้อ” มาเล่าสู่กันฟัง
ความเชื่อเรื่องแม่ซื้อนั้น บ้างก็ว่า แม่ซื้อเกิดมาเพื่อพิทักษ์รักษาเด็กไม่ให้เจ็บไข้ได้ป่วย บ้างก็เชื่อกันว่าเป็นเทวดา ภูติ ผี หรือ วิญญาณ ในความเชื่อของคนสมัยก่อน ที่เชื่อว่าเด็กทุกคนที่เกิดมาต้องมีแม่ซื้อประจำวันเกิดคอยดูแล เพื่อพิทักษ์รักษาไม่ให้เด็กเจ็บไข้ได้ป่วย เป็นความเชื่อที่มีอยู่ทุกภาค โดยในสมัยก่อนจะมีการเขียนภาพแม่ซื้อลงในแผ่นผ้าขาว ลักษณะคล้ายยันต์เพื่อแขวนไว้ที่เปลเด็ก โดยเขียนด้วยยางมะเดื่อ และระบายสีแม่ซื้อตามสีอาภรณ์และสีกายของแม่ซื้อประจำวันนั้นๆ และด้านหลังผ้าขาวนี้ ยังต้องลง ภาพท้าวเวสสุวัณ ทั้งหน้ายักษ์และหน้ามนุษย์ไว้ด้วย ทั้งนี้ เพื่อป้องกันอันตรายต่างๆ ที่จะเกิดกับเด็ก
ในภาคกลาง เชื่อว่า "แม่ซื้อ" เป็นภูตประจำทารก มีอยู่ 7 ตน มีชื่อเรียกแตกต่างกันออกไป ได้แก่
วันอาทิตย์ชื่อ "วิจิตรมาวรรณ" มีหัวเป็นสิงห์ มีผิวกายสีแดง
วันจันทร์ชื่อ "วรรณนงคราญ" มีหัวเป็นม้า มีผิวสีขาวนวล
วันอังคารชื่อ "ยักษบริสุทธิ์" มีหัวเป็นควาย ผิวกายสีชมพู
วันพุธชื่อ "สามลทัศ" มีหัวเป็นช้าง ผิวกายสีเขียว
วันพฤหัสบดี มีชื่อว่า "กาโลทุกข์" มีหัวเป็นกวาง มีผิวกายสีเหลืองอ่อน
วันศุกร์มีชื่อว่า "ยักษ์นงเยาว์" มีหัวเป็นโค ผิวกายสีฟ้าอ่อน
วันเสาร์ชื่อว่า "เอกาไลย์" มีหัวเป็นเสือ ผิวกายสีดำ
กล่าวกันว่าแม่ซื้อทั้งเจ็ดตนนี้ แต่ละตนจะสำแดงเดชให้ทารกได้รับความเจ็บป่วยแตกต่างๆ กันไป เช่น ทำให้ปวดท้อง อาเจียน ร้องไม่หยุด หรือบางครั้งก็มีอาการหวาดผวา
ส่วนในภาคเหนือ "แม่ซื้อ" หมายถึงเทวดาที่คุ้มครองเด็กแรกเกิดหรือเป็นเทวดาประจำตัวทารก ซึ่งก็จะมี 7 ตนเช่นกัน แต่ละตนก็จะมีชื่อเรียกและการแต่งกายคล้ายกับทางภาคกลาง
ทางภาคใต้ ชาวบ้านมีความเชื่อว่า "แม่ซื้อ" เป็นสิ่งเร้นลับ จะมีฐานะเป็นเทวดาหรือภูตผีก็ไม่ปรากฏชัด ทำหน้าที่เป็นพี่เลี้ยงของทารกตั้งแต่แรกเกิดจนอายุ ๑๒ ขวบ มีด้วยกัน 4 ตนเป็นผู้หญิงชื่อ ผุด ผัด พัดและผล
ส่วนทางภาคอีสาน ได้รับอิทธิพลเกี่ยวกับแม่ซื้อจากเขมร จึงมีความเชื่อว่า แม่ซื้อคือแม่คนเก่า ที่มีหน้าที่สร้างทารกในครรภ์ขึ้นมา จากนั้นก็คอยเฝ้าเลี้ยงดูจนกระทั่งคลอด แล้วก็ยังตามมาดูแลด้วยความรัก แม่ผีพรายนี้เมื่อเห็นเด็กทารกมีแม่ใหม่ก็เกิดความหวงแหน อยากได้ลูกกลับไปอยู่เมืองผีกับตน จึงดลบันดาลให้เด็กเกิดอาการเจ็บป่วย เป็นต้น
“แม่ซื้อ” แม้จะเป็นเพียงความเชื่อ แต่ก็นับเป็นภูมิปัญญาที่ชาญฉลาดของคนโบราณที่พยายามคิดค้นวิธีการต่างๆที่จะปกป้องลูกหลานของตนให้มีชีวิตอย่างปกติสุข หลีกเลี่ยงการเจ็บไข้ได้ป่วย อีกทั้งยังเป็นการสร้างขวัญและกำลังใจแก่พ่อแม่ผู้เลี้ยงดูเด็กให้เกิดความเชื่อมั่นขึ้นอีกด้วย
ขอบคุณภาพและเรื่องจาก สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ
อ้างข้อความนี้
Bookmarks