อันขยมบรมนเรศเรื้อง รามวงศ์
พระผ่านแผ่นไผททรง สืบไท้
แสวงยิ่งสิ่งสดับองค์ โอวาท
หวังประชาชนให้ อ่านแจ้งคำโคลง

ข้าพเจ้าผู้เป็นเชื้อสายแห่งวงศ์รามาธิบดี ซึ่งได้ครองแผ่นดินสืบสันติวงศ์มมา ได้พยายามค้นหาและรวบรวมโครงคำสั่งสอนอันดีมาไว้ห้ประชาชนได้อ่านเพื่อความรู้แจ้งสืบไป

ครรโลงโคลงโลกนิตินี้ นมนาน
มีแต่โบราณกาล เก่าพร้อง
เป็นสุภาษิตสาร สอนจิต
กลดั่งสร้อยสอดคล้อง เวี่ยไว้ในกรรณ
โคลงโลกนิตินี้เป็นของเก่าแก่มีมาแต่อดีตกาล ซึ้งล้วนเป็นภาษิตสอนใจที่ดีงาม ฟังแล้วก็คล้ายดั่งได้สายสร้อยมาประดับหูไว้

เสียสินสงวนศักดิ์ไว้ วงศ์หงส์
เสียศักดิ์สู้ประสงค์ สิ่งรู้
เสียรู้เร่งดำรง ความสัตย์ ไว้นา
เสียสัตย์อย่าเสียสู้ ชีพม้วยมรณา
เมื่อต้องเสียทรัพย์เพื่อรักษาศักดิ์ศรีของตระกูลไว้ก็ต้องยอม แม้เสียศักดิ์ศรีแต่เพื่อแลกกับความรู้ก็ควรยอม หากแพ้พ่ายใครก็ขอให้ดำรงความสัตย์ซื่อไว้ แต่ถ้าจะให้เสียความสัตย์ซื่อ ยอมเสียชีวิตไปเลยดีกว่า

นาคีมีพิษเพี้ยง สุริโย
เลื้อยบ่ทำเดโช แช่มช้า
พิษน้อยหยิ่โยโส แมลงป่อง
ชูแต่หางเองอ้า อวดอ้างฤทธี
......................................... ..........................................

ใจชนใจชั่วช้า โฉงเฉง
ใจจักสอนใจเอง ไป่ได้
ใจปราชญ์ดัดตามเพลง พลันง่าย
ดุจช่างปืนดัดไม้ แต่งให้ปืนตรง
จิตใจของคนไม่ดีนั้นย่อมสอนตนเองยากผิดกับใจของคนดีที่สอนง่ายเหมือนช่างไม้ดัดหน้าไม้เพื่อปรับแต่งให้ดีได้ง่ายนั่นเอง

จากหนังสือโครงการบันทึกสยาม......โปรดติดตามตอนต่อไป