ที่สุดของอาณาจักรดวงดาว

[khonsurin]

ที่สุดของอาณาจักรดวงดาว

ในชีวิตของคนเรา เมื่องมองไปที่ท้องฟ้ายามราตรี
มองดวงดาวแต่ละดวง ในลักษณะที่แตกต่างกันไป
เคยมีหรือไม่ที่จะคิดในใจแบบข้าพเจ้าดังนี้


ดาวอะไรใหญ่ที่สุดนะ....อยากรู้จังเลยนะ …
ดาราจักรไหนใกล้โลกที่สุด ....อยากรู้จังเลยนะ …
ดาราจักรไหนอยู่ไกลแสนไกลที่สุด....อยากรู้จังเลยนะ …
ดาวที่ร้อนที่สุดชื่ออะไร ....อยากรู้จังเลยนะ …



เป็นคำถามที่อยากรู้คำตอบจังเลย
ในยามที่นั่งอยู่เงียบๆ มองไปที่บรรยากาศท้องฟ้า


เวลาที่สำราญอีกเวลาหนึ่ง ก็คือการใช้เปลนอนมานั่งที่ระเบียงบ้าน
มองออกไป เห็นระเบียงดาวเกลื่อนตามากมาย เลยเป็นที่มาของคำถามนี้


และก็พบว่าคำตอบที่ได้รับ...ล้วนเป็นข้อมูลน่าตื่นเต้น น่าสนใจ น่าติดตามอยู่เสมอ....


ปริมาณทางดาราศาสตร์ที่น่าตื่นตะลึงสามารถดึงดูดความสนใจและกระตุ้นให้ข้าพเจ้าเองเกิดจินตนาการเกี่ยวกับอวกาศได้โดยไม่ยากเลย


การนำเสนอตัวเลขที่น่ามหัศจรรย์เหล่านี้


จึงเป็นส่วนหนึ่งในการช่วยให้ข้าพเจ้ารู้สึกว่าดาราศาสตร์นี้มีความน่าสนใจและสนุกกับการค้นหาไม่น้อย ราตรีที่ผ่านไปแต่ละวันมีค่ามากมาย….

โลกทรรศน์ ที่ว่ามนุษย์เราเป็นเพียงธุลีดินของ อาณาจักรแห่งดวงดาว เป็นอย่างนี้เอง



ตัวเลขต่าง ๆ ที่แสดงไว้ในโพสน์นี้ อาจแตกต่างจากแหล่งข้อมูลอื่น

ซึ่งถือว่าไม่ใช่เรื่องแปลกในแวดวงของดาราศาสตร์ เพราะส่วนใหญ่จะแปลมาจาก The Guinnes Book of Astronomy โดย Patrick Moore


คราวนี้มาท่องดวงดาวและ อาณาจักรแห่งดวงดาว ได้แล้วค่ะ.... ติดตามมานะคะ

- หลุมอุกกาบาตที่ใหญ่ที่สุดบนดวงจันทร์ คือ แอ่งเอตเคนขั้วใต้ (South Pole-Aitken Basin) ค้นพบโดยยานกาลิเลโอ

- ดาวฤกษ์ที่อยู่ใกล้โลกที่สุด (ยกเว้นดวงอาทิตย์) คือ พร็อกซิมาคนครึ่งม้า (Proxima Centauri) อยู่ห่างจากโลก 4.25 ปีแสง ดาวดวงนี้เป็นสมาชิกของระบบดาวสามดวง อัลฟาคนครึ่งม้า (Alpha Centauri) และดาวอีกสองดวงอยู่ห่างออกไปเพียงเล็กน้อยเท่านั้น

- ดาวฤกษ์ที่มีการเคลื่อนที่เฉพาะ (proper motion) มากที่สุด คือ ดาวบาร์นาร์ด (Barnard's star) ดาวดวงนี้ค้นพบโดย อี.อี. บาร์นาร์ด ที่หอสังเกตการณ์เยอร์คีส์ในปี ค.ศ.1916 การเคลื่อนที่เฉพาะของดวงดวงนี้ประมาณ 10.31 พิลิปดา หรือเท่ากับเส้นผ่านศูนย์กลางของดวงจันทร์ภายในระยะเวลา 180 ปี นอกจากนี้ดาวดวงนี้ยังเคลื่อนที่เข้าหาโลกด้วยความเร็วถึง 108 กิโลเมตรต่อวินาที ดังนั้น ระยะห่างของดาวนี้จึงลดลงด้วยอัตรา 0.036 ปีต่อศตวรรษ

การเคลื่อนที่เฉพาะของดาวบาร์นาร์ดจะลดลงประมาณ 0.0013 พิลิปดาต่อปี จนกระทั้งในปี ค.ศ.11800 จะเหลือ 25 พิลิปดาเมื่อถึงเวลานั้นจะอยู่ห่างจากโลกเพียง 3.85 ปีแสง ใกล้กว่าพร็อกซิมาคนครึ่งม้าในขณะนี้เสียอีก

- ดาวฤกษ์ที่มีความสว่างสัมบูรณ์มากที่สุดในรัศมี 13 ปีแสง คือ ดาวซีริอัสเอ (Sirius A) สว่างกว่าดวงอาทิตย์ 26 เท่า

- ดาวฤกษ์ที่มีมวลน้อยที่สุดในรัศมี 13 ปีแสง คือ ดาวยูวีซีตัสบี (UV Ceti B) มีมวลเพียง 0.035 เท่าของมวลดวงอาทิตย์

- ดาวคล้ายดวงอาทิตย์ที่ใกล้ที่สุด คือ ดาวเทาซีตัส และ ดาวเอปไซลอนแม่น้ำ

- ดาวที่ไกลที่สุดที่อยู่ในระนาบดาราจักร คือ ดาว PC 0832/676 อยู่ห่าง 60,000 ปีแสง เป็นดาวชนิด B ในกลุ่มดาวหมีใหญ่ M14


- ดาวที่อยู่ห่างที่สุดในดาราจักรทางช้างเผือก คือ ดาวอาร์อาร์พิณ (RR Lyrae) อยูห่างจากโลกไม่น้อยกว่า 155,000 ปีแสง อาจจะไกลถึง 180,000 ปีแสง มีอันดับความสว่างปรากฏ 19.3 อยู่ในฉากหน้าของดาราจักร M49 ในกลุ่มดาวหญิงสาว



- ดาวฤกษ์ดวงเดี่ยวที่ไกลที่สุดเท่าที่เคยค้นพบ คือซูเปอร์โนวาในกระจุกดาราจักร AC118 ค้นพบเมื่อวันที่ 9 สิงหาคม 1988 ห่าง 8,000,000,000 ปีแสง



- ดาวที่สว่างที่สุด คือดาวอีตากระดูกงูเรือ (Eta Carina) อยู่ห่างจากโลก 6,400 ปีแสง มีความสว่างมี่ไม่สม่ำเสมอ ช่วงที่สว่างที่สุดสว่างกว่าดวงอาทิตย์หลายล้านเท่า

- ดาวที่จางที่สุด คือดาวเอ็มเอช 18 (MH18) ค้นพบในปี 1990 โดย เอ็ม ฮอว์กินส์ ด้วยกล้องยูเคเอสในออสเตรเลีย มีความสว่าง 1/20,000 เท่าของดวงอาทิตย์ เป็นไปได้ว่าจะเป็นดาวแคระน้ำตาล อยู่ห่างจากโลก 68 ปีแสง



- ดาวที่มีมวลมากที่สุด คือ ดาวพลาสเกตต์ HD 47129 อยู่ในกลุ่มดาวยูนิคอร์น ค้นพบโดย เค พลาสเกตต์ ในปี พ.ศ. 2465 ดาวดวงนี้เป็นระบบดาวคู่ที่มีมวลรวมกันกว่า 90 เท่าของดวงอาทิตย์


- ดาวที่ร้อนที่สุด คือเป็นดาวที่อยู่ในใจกลางเนบิวลาดาวเคราะห์ NGC 2240 มีอุณหภูมิพื้นผิว 220,000 เคลวิน



- ดาวที่ใหญ่ที่สุด คือ ดาวอัลฟาเฮอร์คิวลีส ระบบดาว 3 ดวงที่มีดาวหลักเป็นดาวแปรแสงยักษ์ และมีดาวดวงเล็กอีกสองดวงเป็นดาวสหาย ดาวนี้ห่อหุ้มด้วยชั้นเมฆมหึมา มีเส้นผ่านศูนย์กลางถึง 250,000,000,000 กม. นอกจากนี้ ดาวบีเทลจุส ก็มีเส้นผ่านศูนย์กลางกว่า 400,000,000 กิโลเมตร



- ดาวที่มีอายุน้อยที่สุด คือ ดาววีแอลเอ 1623 (VLA 1623) อยู่ในเมฆคนแบกงู อาจมีอายุต่ำกว่า 10,000 ปี มีมวล 0.6 เท่าของดวงอาทิตย์ ยังอยู่ในช่วงก่อนเข้าสู่ลำดับหลัก



- พัลซาร์ที่มีคาบยาวที่สุด คือ พัลซาร์ PSR 1845-19 มีคาบ 4.3 วินาที



- พัลซาร์ที่ใกล้ที่สุด คือพัลซาร์ JO108-1431 อยู่ในกลุ่มดาวซีตัส อยู่ห่างจากโลก 280 ปีแสง มีอายุประมาณ 160,000,000 ปี



- ดาวที่เคลื่อนที่เร็วที่สุด คือดาวฤกษ์ดวงหนึ่งใกล้ ๆ กับพัลซาร์ OSR 2224+65 ในเนบิวลากีตาร์ ในกลุ่มดาวซีฟีอัส ห่างจากโลก 6,000 ปีแสง มีความเร็วประมาณ 800-1,000 กิโลเมตรต่อวินาที สันนิษฐานว่าอาจเกิดจากแรงผลักของกระระเบิดซูเปอร์โนวาแบบไม่สมดุล ดาวนี้หมุนรอบตัวเองด้วยความเร็ว 1.47 รอบต่อวินาที



- ดาวคู่ที่มีคาบสั้นที่สุด คือดาว X-1820-303 เป็นดาวรังสีเอกซ์ในกระจุกดาวทรงกลม NGC 6624 ห่าง 30,000 ปีแสง มีคาบ 685 วินาที หรือ 11 นาที ค้นพบในปี พ.ศ. 2530



- คนที่ค้นพบดาวแปรแสงมากที่สุด คือ ชี. โฮฟไมสเตอร์ จากหอสังเกตการณ์โชเนเบิร์ก (Sonneberg observatory) ค้นพบมากถึง 9,646 ดวง



- ดาราจักรที่ใกล้ที่สุด คือ ดาราจักรแคระหมาใหญ่ (Canis Major Dwaft) ค้นพบในปี 2546 นี้เอง อยู่ห่างจากใจกลางทางช้างเผือก 42,000 ปีแสง เป็นดาราจักรที่กำลังสลายเนื่องจากถูกแรงน้ำขึ้น-น้ำลงของทางช้างเผือกฉีกให้เป็นชิ้น ดาวส่วนใหญ่ในดาราจักรนี้เป็นดาวอายุมาก กระจุกดาวที่ใกล้ที่สุด คือ กระจุกดาวไฮยาดีส (Hyades) อยู่ห่างจากโลก 147 ปีแสง



- ดาราจักรที่เล็กที่สุด คือ ดาราจักรจีอาร์-8 (GR-8) เป็นดาราจักรแบบไม่มีรูปแบบ มีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางเพียง 1,000 ปีแสง



- วัตถุที่สว่างที่สุด คือ วัตถุ IRAS F 10214+4724 สว่างกว่าดวงอาทิตย์ 300 ล้านเท่า หรือ 30,000 เท่าของดาราจักรทางช้างเผือก ค้นพบโดย เอ็ม. โรวัน-โรบินสัน (M. Rowan-Robinson) ในปี พ.ศ. 2534 เชื่อว่าน่าจะเป็นเควซาร์



- ดาราจักรที่ใหญ่ที่สุด คือ ดาราจักรเอเบลล์ 2029 (Abell 2029) ในกระจุกดาราจักรหญิงสาว มีเส้นผ่านศูนย์กลาง 8,000,000 ปีแสง มีความสว่าง 2 x 1012 เท่าของดวงอาทิตย์


- ดาราจักรที่หนักที่สุด คือ ดาราจักรมาลิน 1 (Malin 1) มีมวลราว 1,000 เท่าของทางช้างเผือก



- ดาราจักรที่จางที่สุด คือ ดาราจักรแคระเซกแทนต์ (Sextans dwaft) สว่างกว่าดวงอาทิตย์ 100,000 เท่า มีมวล 10,000,000 เท่าของดวงอาทิตย์ ห่างจากโลก 300,000 ปีแสง


- เควซาร์ที่สว่างที่สุด คือ เควซาร์ 3C-273 มีอันดับความสว่าง 16


- เควซาร์ที่อยู่ไกลที่สุด คือเควซาร์ PC 1247+3406 มีการเลื่อนไปทางแดง 4.897





หมายเหตุ


เควซาร์คือวัตถุที่มีแสงสว่างเจิดจ้าเป็นอย่างมาก อยู่ห่างไกลจากโลกด้วยระยะทาง 100,000,000 ปีแสง หรือมีระยะทางมากกว่า 60,000,000 ไมล์ เคลื่อนที่ในอวกาศด้วยความเร็วสูงประมาณ 177,000 ไมล์ต่อวินาที ซึ่งเป็นความเร็วเกือบเท่ากับแสง


เควซาร์อยู่ห่างไกลจากโลกเป็นอย่างมาก จึงมีความเป็นไปได้ว่าอาจจะเป็นวัตถุที่ก่อกำเนิดขึ้นในห้วงอวกาศ ในยุคของการเริ่มแรกแห่งยุคประวัติศาสตร์ของเอกภพ ซึ่งแสงเจิดจ้าที่ได้รับจากเควซาร์นี้ ได้เดินทางมาในห้วงอวกาศด้วยระยะเวลาหลายสิบล้านปี ซึ่งเป็นระยะเวลาที่ยาวนานมาก เควซาร์อาจจะเดินทางในห้วงอวกาศมายาวนานก่อนที่โลกจะถือกำเนิดขึ้น และจากการศึกษาล่าสุดของนักดาราศาสตร์ได้ระบุว่า เควซาร์คือวัตถุมวลขนาดใหญ่ที่มีลักษณะคล้ายกับดาวฤกษ์ คือมีแสงสว่างในตัวเอง แต่เควซาร์แตกต่างจากดาวฤกษ์ตรงที่มีแสงสว่างมากกว่าถึง 1,000 เท่า และไม่สามารถระบุตำแหน่งในห้วงอวกาศได้อย่างแน่นอน เควซาร์อาจจะมีขนาดใหญ่โตมโหฬารใกล้เคียงกับระบบสุริยะของโลกหรือใหญกว่าเป็นหลายร้อยเท่า และหมุนด้วยความเร็วราว 153,000 ไมล์/วินาที (250,000 กิโลเมตร/วินาที) เควซาร์ อาจจะเป็นแกนของดาราจักรใหม่ที่กำลังก่อตัวอยู่ หรืออาจจะเป็นศูนย์กลางของหลุมดำก็ได้

………………………………………………………….









ขอบคุณ

The Guinnes Book of Astronomy โดย Patrick Moore
วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี





………………………………………………………….