: ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ):

: ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ)



โพธิญาณพฤกษา
พันธุ์ไม้ที่พระพุทธเจ้า 28 พระองค์ ประทับตรัสรู้

ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ)

ในพระไตรปิฎกเล่มที่ 33 พระสุตตันตปิฎก เล่ม 25 ขุททกนิกาย พุทธวงศ์ สิทธัตถพุทธวงศ์ กล่าวไว้ว่า พระพุทธเจ้าองค์ที่ 19 พระนามว่า พระสิทธัตถพุทธเจ้า (มิใช่พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน) ทรงบำเพ็ญเพียรอยู่ 10 เดือนเต็ม จึงได้ประทับตรัสรู้ ณ ควงไม้กรรณิการ์

ต้นกรรณิการ์ ในภาษาบาลีเรียกว่า “ต้นกณิการระ” หรือ “ต้นกัณณิการะ” ในบ้านเราเป็นพันธุ์ไม้ที่รู้จักกันดีนั้น มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Nyctanthes arbortristis (Linn.) อยู่ในวงศ์ Verbenaceae ซึ่งเอกสารเกี่ยวกับพรรณไม้หลายแห่งระบุว่า เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูงประมาณ 3-4 เมตร

แต่เมื่อพิจารณาจากต้นไม้ตรัสรู้ของพระพุทธเจ้าทุกพระองค์ จะพบว่าเป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่ ให้ร่มเงาแผ่กว้าง ดังนั้น “ต้นกรรณิการ์ (อินเดีย)” ที่มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า “Pterospermum acerifolium (Linn.) Willd.” อยู่ในวงศ์ Sterculiaceae ซึ่งเป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่สูงถึง 30 เมตร น่าจะเป็นโพธิญาณพฤกษาของ ‘พระสิทธัตถพุทธเจ้า’ มากกว่า



: ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ)

อย่างไรก็ดี มิอาจระบุชัดเจนลงไปว่าเป็นต้นใดแน่ เป็นเพียงการสันนิษฐานเท่านั้น เพราะเวลาผ่านมาหลายกัปกัล ต้นไม้ก็กลายพันธุ์ไปเรื่อยๆ สิ่งที่นำมาเสนอก็หวังเพียงให้ความรู้เล็กๆ น้อยๆ เท่าที่พอจะค้นคว้ามาได้เท่านั้น

ดังนั้น จึงขอนำภาพและข้อมูลย่อๆ ของต้นกรรณิการ์ทั้งสองประเภทมาบอกเล่ากัน

กรรณิการ์ (Nyctanthes arbortristis) เป็นไม้พุ่มขนาดเล็ก สูงประมาณ 3-4 เมตร เปลือกลำต้นเป็นสีขาว ลำต้นจะมีรอยคาดรอบลำต้นเป็นช่วงๆ ใบเป็นใบเดี่ยว ออกเป็นคู่ๆ ใบแข็งหนาและสากคาย ใบรูปไข่ โคนใบโตปลายใบแหลม ดอกมีขนาดเล็กออกเป็นช่อๆ ช่อหนึ่งจะมีดอกราว 5-8 ดอก แต่ละดอกจะผลัดกันบาน มีสีขาว มี 6 กลีบ หมุนไปทางขวา ลักษณะคล้ายกังหัน โคนกลีบติดกันเป็นหลอดสีแสด มีกลิ่นหอมแรงในเวลากลางคืนและจะร่วงตอนเช้า ผลแบน รูปร่างค่อนข้างกลม ปลายผลมีติ่งแหลมเล็กน้อย แต่ละผลมีเมล็ด 2 เมล็ด

สรรพคุณทางด้านพืชสมุนไพร เปลือกต้นใช้แก้ปวดศีรษะ ใบใช้เป็นยาขมเจริญอาหาร บำรุงน้ำดี ดอกใช้แก้ไข้และลมวิงเวียน รากใช้บำรุงธาตุ บำรุงกำลัง แก้ท้องผูก แก้ผมงอก ช่วยบำรุงผิวให้สดชื่น ส่วนก้านดอกสีแสด นำมาใช้เป็นสีทำขนมและย้อมผ้า นอกจากนี้ยังสามารถสกัดน้ำมันหอมระเหยจากดอกนำไปใช้ทำน้ำหอมได้อีกด้วย


: ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ)


ส่วน กรรณิการ์อินเดีย (Pterospermum acerifolium) เป็นไม้ยืนต้นที่มีขนาดใหญ่ สูงถึง 30 เมตร เปลือกลำต้นสีเทา ใบมีลักษณะคล้ายใบบัว มีขนาดใหญ่ เส้นผ่าศูนย์กลางใบ ราว 35 ซม. ดอกมีสีขาวแกมเหลือง กลิ่นหอมมากขณะอยู่ บนต้น ผลกลมรีเป็นสีแดงเรื่อๆ เนื้อไม้นำมาใช้ทำกระดาน ใบนำมาใช้แทนจาน และดอกนำไปสกัดเป็นน้ำหอม ส่วนใหญ่ปลูกไว้เพื่อให้ร่มเงา

กาพย์ห่อโคลงนิราศธารโศก พระนิพนธ์เจ้าฟ้าธรรมาธิเบศร์ หรือรู้จักกันทั่วไปในพระนาม “เจ้าฟ้ากุ้ง” มีความตอนหนึ่งที่กล่าวถึง ‘กรรณิการ์’ ว่า

“กรรณิการ์ก้านสีแสด คิดผ้าแสดติดขลิบนาง
เห็นเนื้อเรื่อโรงราง ห่มสองบ่าอ่าโนเนฯ
ผ้าสีมีขลิบเนื้อ บางดี
ก้านกรรณิการ์สี แสดเถ้า
โนเนนาดน้องสี ลาเลิศ
เมียมิ่งเรียมดูเจ้า ห่อนได้วางตา”



: ต้นกรรณิการ์ (ต้นกณิการระ)




เครดิต : เวปธรรมจักร.เน็ต/บ้านมหา.คอม