เตรียมตัว... ก่อนตาย

[jinnawat90]

เตรียมตัว... ก่อนตาย



พระธรรมเทศนา งานบำเพ็ญกุศลศพ ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์
ณ ศาลา ๑๑ วัดโสมนัสวิหาร ๖ กันยายน ๒๕๓๔

โดย...

พระครูวิวิธธรรมโกศล (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)



คำนำ

เรื่องในเล่มนี้ ถือกำเนิดขึ้นจากการที่ข้าพเจ้าได้รับเกียรติจากทางราชการให้ไปบรรยาย ณ สถานที่ต่างๆ แล้วได้นำมาถอดเป็นอักษร พร้อมทั้งขัดเกลาสำนวนให้อ่านง่ายขึ้น ตั้งใจว่าจะเก็บเอาไว้เพื่อเป็นหลักฐานชีวิต หรือไม่ก็จะพิมพ์เอง เพื่อเป็นของฝากแจกตามประสาที่ชอบทำ ครั้น คุณถนอมศักดิ์ จงพิพัฒน์ยิ่ง แห่งโรงพิมพ์เลี่ยงเซียงทราบเข้า ก็ขอรับเป็นผู้จัดพิมพ์ออกเผยแพร่ เห็นว่ามีทางจะขยายระบายประโยชน์ได้กว้างขวางมั่นคงกว่าตัวเองทำ จึงอนุญาตให้ด้วยความยินดี

ตามความรู้สึกของข้าพเจ้าเห็นว่า “โรงพิมพ์เลี่ยงเซียง” ดำเนินกิจการ โดยมีวิญญาณของนักเผยแพร่อย่างสมบูรณ์ มุ่งส่งเสริมและจรรโลงพระพุทธศาสนาเป็นที่ตั้ง ผลที่มุ่งหวังอันไม่น้อยไปกว่าวัตถุเงินทอง ก็คือ ช่วยให้เพื่อนมนุษย์มองเห็นวิถีการดำเนินชีวิตอย่างถูกต้อง

ขอขอบคุณ คุณถนอมศักดิ์ จงพิพัฒน์ยิ่ง และ โรงพิมพ์เลี่ยงเซียง ที่เห็นประโยชน์ และให้เกียรติเผยแพร่งานของข้าพเจ้า โดยมิหวั่นว่า “กำไรหรือไส้แห้ง !” แต่ก็มั่นใจว่า ธรรมชาติคงมีเคล็ดลับที่จะให้ความคุ้มครองผู้มีใจบริสุทธิ์ ได้ยืนหยัดอยู่ในแนวทางอันประเสริฐ เพื่ออำนวยความสวัสดีแก่โลกแก่สังคมมนุษย์ต่อไป



คณะ ๘ วัดประยุรวงศาวาส พระครูวิวิธธรรมโกศล
โทร. ๔๗๒๑๑๖๖, ๔๖๕๙๘๔๔ (ชัยวัฒน์ ธมฺมวฑฺฒโน)










เตรียมตัวก่อนตาย

นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส ฯ ชีวิตํ พยาธิ กาโล จ เทหนิกฺเขปนํ คติ ปญฺเจเต ชีวโลกสฺมึ อนิมิตฺตา น นายเรติ

ณ บัดนี้ จักได้แสดงพระธรรมเทศนาใน อนิมิตตธรรมกถา ปรารภงานบำเพ็ญกุศลศพ ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์ ผู้บังคับกองร้อยกองพลที่ ๑ รักษาพระองค์ บุตรสุดที่รักของ พล.อ.ยุทธนา คุณยงพิมล แย้มพันธุ์ ซึ่งล่วงลับดับไปแล้ว หลังจากอยู่ชมโลกเพียง ๓๐ ปี การบำเพ็ญกุศลในคืนนี้มีท่าน พล.อ.อรุณ ปริวัติธรรม พล.อ.ศิริ ทิวะพันธุ์ พร้อมด้วยท่านที่เคารพนับถือ อีกหลายท่าน หลายคณะร่วมกันเป็นเจ้าภาพ เพื่ออุทิศผลานิสงส์แห่งบุญกุศลส่งไปให้แก่ ร.อ.นิรัติศัย ผู้ล่วงลับ ด้วยความรัก ด้วยความอาลัย หวังที่จะให้ ร.อ.นิรัติศัย มีความร่มเย็นเป็นสุขในสัมปรายภพ

การที่คณะท่านเจ้าภาพทุกท่าน ได้จัดให้มีพระธรรมเทศนาในโอกาสนี้ นับว่าเป็นสิ่งที่น่าอนุโมทนาเป็นอย่างยิ่ง เพราะเรื่องของการฟังพระธรรมเทศนาเป็นเรื่องสำคัญ โบราณท่านกล่าวไว้ว่า “สังขารจะสวยเพราะหมั่นขัดสี คนจะดีเพราะหมั่นฟังเทศน์ ถ้าอยากจะเป็นคนวิเศษ ต้องหมั่นสร้างเหตุแห่งความดี”

การฟังเทศน์ก็เป็นความดีอย่างหนึ่ง อันว่าธรรมะขององค์สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้านั้น เป็นกฎกติกาหรือจราจรของชีวิต ธรรมดารถยนต์ที่ขับไปตามกฎจราจร ย่อมไปสู่จุดหมายปลายทางได้อย่างปลอดภัย ฉันใด คนเราแต่ละคนก็เหมือนรถยนต์แต่ละคัน ที่แล่นไปบนถนนแห่งวิถีชีวิต ถ้าทุกคนได้ปฏิบัติตามหลักธรรมขององค์สมเด็จพระบรมศาสดา อันเป็นเสมือนหนึ่งกฎจราจรชีวิตแล้ว ชีวิตก็จะปลอดภัย ได้รับความร่มเย็นเป็นสุข เพราะฉะนั้น การฟังพระธรรมเทศนาจึงต้องฟังให้รู้เรื่อง จำให้ได้ แล้วนำไปปฏิบัติจึงนับว่าการฟังธรรมะ แล้วจดจำนำไปปฏิบัติเป็นสิ่งสำคัญและจำเป็นสำหรับทุกๆท่าน

ท่านทั้งหลายมารำลึกนึกถึง ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์ ผู้บังคับกองร้อย กองพลที่ ๑ รักษาพระองค์ ซึ่งได้พลัดพรากจากบิดามารดา ผู้บังคับบัญชา ผู้ใต้บังคับบัญชา ญาติมิตร พี่น้องและท่านที่เคารพนับถือกันไปแล้ว ด้วยวัยเพียง ๓๐ ปี การจากไปครั้งนี้ ยังความเศร้าโศกเสียใจอาลัยรัก ให้เกิดแก่ท่านทั้งหลาย โดยเฉพาะ พล.อ.ยุทธนา และครอบครัว แย้มพันธุ์ เป็นอันมาก เพราะเป็นการจากชนิดที่เรียกว่า “ไปไม่กลับ หลับไม่ตื่น” จะปลอบปลุกเท่าไร ท่านก็คงไม่ฟื้นคืนมาอยู่กับเรา อาตมภาพในนามคณะสงฆ์วัดประยุรวงศาวาส ขอแสดงความเสียใจ และเสียดายในการจากไปของ ร.อ.นิรัติศัย ร่มกับครอบครัวแย้มพันธุ์ และคณะท่านเจ้าภาพไว้ ณ โอกาสนี้ด้วย

โบราณท่านกล่าวไว้ว่า “อันคนดีอยู่ไหนใครก็รัก จากเขาก็อาลัย ตายก็มีคนเสียดายคิดถึง” ตามประวัติ ร.อ.นิรัติศัย เป็นลูกที่ดีของพ่อแม่ เป็นกัลยาณมิตรที่ดีของเพื่อนๆ เป็นลูกน้องที่ดีของนาย และเป็นเจ้านายที่ดีของลูกน้อง ฉะนั้น เมื่อท่านมาด่วนจากไปในขณะชีวิตกำลังรุ่งโรจน์ กำลังเป็นที่ชื่นใจของพ่อแม่ เป็นที่ชื่นชมของผู้บังคับบัญชา เป็นที่ชื่นชอบของลูกน้อง เป็นความหวังของกองทัพ และเป็นพลังของประเทศชาติ การจากไปของท่านในครั้งนี้จึงชื่อว่ายังความสูญเสียให้เกิดขึ้นแก่ส่วนรวมเป็นอันมาก

มิใช่แต่พ่อแม่เท่านั้น ที่ต้องสูญเสียเลือดอันเป็นที่รักไป แต่ชื่อว่ากองทัพโดยเฉพาะกองพลที่ ๑ รักษาพระองค์ ได้สูญเสียนายทหารหนุ่มที่มีความรู้ความสามารถและมีความประพฤติดีเยี่ยมไปหนึ่งท่าน ก็เมื่อท่านเป็นนายทหารที่ดี และจงรักภักดีต่อประเทศชาติ และราชบัลลังก์เช่นนี้ จึงมีแต่คนบ่นเสียดายอาลัยหา เช่นเมื่อคืนวานที่ผ่านมาก็เป็นที่ปลื้มปีติยินดีเป็นอย่างยิ่งที่ พระองค์เจ้าโสมสวลีพระวรราชาทินัดดามาตุ พระองค์ได้ประทานพระเมตตาต่อ พล.อ.ยุทธนา และครอบครัวแย้มพันธุ์ ตลอดถึง ร.อ.นิรัติศัย ผู้ล่วงลับ เสด็จมาเป็นประธานในการบำเพ็ญกุศล นับเป็นพระมหากรุณธิคุณเป็นล้นพ้น แก่คณะท่านเจ้าภาพ

อาศัยเหตุที่ท่านผู้ล่วงลับเป็นคนดีดังกล่าวแล้ว การจะหักห้ามจิตใจมิให้หวั่นไหวหรือเศร้าโศกเสียใจ ในการจากไปของท่านคงจะห้ามมิได้ เข้าลักษณะว่า “จะห้ามน้ำตามิให้ไหลจะห้ามหัวใจมิให้สะท้อน” ย้อนระลึกนึกถึง ร.อ.นิรัติศัย ผู้จากไปห้ามมิได้แน่ๆ



ฉากชีวิต



ท่านพระครูพิศาลธรรมโกศล หรือ “หลวงตา-แพรเยื่อไม้” วัดประยุรวงศาวาส อาจารย์ของอาตมา ท่านเปรียบเทียบโลกกับชีวิตไว้น่าคิดตอนหนึ่งว่า

อันโลกเรานี้เหมือนโรงละคร ปวงนิกรเราท่านเกิดมา
ต่างร่ายรำทำทีท่า ตามลีลาของบทละคร
บางครั้งก็เศร้า บางคราวก็สุข บางทีก็ทุกข์หัวอกสะท้อน
มีร้างมีรักมีจากมีจร พอจบละครชีวิตก็ลา
อันวรรคตอนละครชีวิต เป็นสิ่งน่าคิดนะท่านเจ้าขา
กว่าฉากจะปิดชีวิตจะลา ต้องทรมากันเหลือประมาณ
มิใช่เทวาจะมาอุ้มสม มิใช่พระพรหมจะมาเสกสรร
มีใช่ศุกร์,เสาร์,อาทิตย์หรือจันทร์ จะยากดีมีจนก็สุดแต่วิถี
กฎแห่งกรรมทำดีก็ได้ดี ทำชั่วแล้วก็มีแต่เลวทราม
ความดีทำไว้ถึงคราวตายจาก ก็มีคนอยากช่วยแบกช่วยหาม
หากทำชั่วก็พาตัวตกต่ำ ถึงมีหน้าก็ต้องคว่ำเหมือนหอยโข่งหอยแครงฯ

คติธรรมทั้งหมดนี้แสดงให้เห็นฉากและลีลาของชีวิต ทุกชีวิตเกิดมาล้วนเป็นตัวละครเอกของโลก ที่ได้รับบทบาทลีลาคนละแบบไม่เหมือนกัน แต่ละครที่จะตรึงตราตรึงใจผู้ชม ได้รับความนิยมชมชื่นในบทบาทลีลานั้น แสดงว่าท่านไม่แสดงนอกบทบาท บางท่านแม้จะลีลาท่าทางดีแต่แสดงนอกบทบาท ชอบเป็นผู้ร้ายมากกว่าจะเป็นพระเอก นางเอก ก็หาได้รับความนิยมชมชอบไม่ ท่านทั้งหลายทำอย่างไรเมื่อถึงคราวปิดฉากชีวิตจะมีคนบ่นเสียดายอาลัยหาเฉกเช่น ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์ บ้าง?


ศาลฎีกา – พิพากษาชีวิต



แท้จริงเรื่องความเป็นความตาย แม้จะทราบกันอยู่โดยทั่วไปว่าเป็นธรรมดาของชีวิตเหมือนพระอาทิตย์พระจันทร์ขึ้นแล้วก็ตก ทำไมเราจึงไม่หวั่นไหวหรือเศร้าโศกเสียใจในการจากไปของสิ่งเหล่านั้น ก็เพราะอาศัยความคุ้นชินและเข้าใจในกฎธรรมชาติว่าทุกสิ่งมีปกติเป็นเช่นนั้น แต่สำหรับชีวิต...เป็นสิ่งผูกพันใกล้ชิดลึกซึ้งยากที่จะวางลงปลงตก ที่เรียกกันว่า “ห่วง” เมื่อประสบพบเข้าหรือพลัดพรากจากกันโดยกะทันหัน ขาดการซักซ้อมเตรียมจิตเตรียมใจก็เป็นเหตุให้หวั่นไหวตามวิสัยปุถุชน

ความตาย... เป็นสมบัติของทุกชีวิต ที่ติดตามมาตั้งแต่เกิด เกลียดก็ต้องพบชอบก็ต้องเจอ จะหลบลี้หนีไม่ได้ อุทธรณ์ฎีกาหรือต่อรองขอร้องไม่ได้ ดังความในแหล่ของพระเทศน์ตอนหนึ่งว่า

เมื่อถึงคราวม้วยใครจะช่วยได้ ต่อให้เหาะขึ้นไปอยู่บนสรวงสวรรค์
ก็จำต้องพรากลงมาจากวิมาน เพราะยมบาลท่านไม่รับสินบน
ถึงคราวตายแน่ยาแก้ไม่มี ตายแน่เราหนีกันไม่พ้น
จะเป็นราชาหรือมหาโจร ต้องทิ้งกายสกนธ์สู่ยังเชิงตะกอนฯ
อันความตายชายนารีหนีไม่พ้น จะมีจนก็ต้องตายกลายเป็นผี
ถึงแสนรักก็ต้องร้างห่างทันที ไม่วันนี้ก็วันหน้าช้าหรือเร็วฯ
จะหนีอื่นหมื่นแสนในแดนไกล พอย้ายโยกหลบลี้หนีพ้นได้
แต่หนีหนึ่งซึ่งมีชื่อคือหนีตาย หนีไม่ได้ใครไม่พ้นสักคนเดียวฯ

ฉะนั้น เมื่อที่สุดมาถึงก็จำต้องจากกันไป บางคราวพ่อแม่ตายก่อนลูก บางครั้งลูกตายก่อนพ่อแม่เอาแน่ไม่ได้ บางรายตายพร้อมกันทั้งพ่อแม่ลูกก็มี อย่างไรก็ตามท่านบอกว่า “จากกันยามเป็นได้เห็นน้ำใจ จากกันยามตายได้เห็นน้ำตา” อันน้ำตาเป็นเครื่องวัดค่าราคาคน คนไม่ดีย่อมไม่มีใครหลั่งน้ำตาให้ พวงมาลัยก็ดี พวงหรีดก็ดี ที่ท่านทั้งหลายนำมามอบแก่ท่านเจ้าภาพนั้น มิได้เป็นการอาลัยแก่ผู้ตายเพียงอย่างเดียว แต่เป็นเครื่องแสดงน้ำใจหรือวัดน้ำใจของท่านด้วย อันน้ำใจเป็นน้ำศักดิ์สิทธิ์มีฤทธิ์มาก บันดาลได้ทุกอย่างยากที่จะหาน้ำใดเสมอเหมือน ดังท่านกล่าวไว้ว่า “น้ำบ่อคลองยังเป็นรองน้ำใจ น้ำที่ไหนๆก็สู้น้ำใจไม่ได้” “คนจะดีเพราะว่ามีน้ำใจ คนจะร้ายเพราะน้ำใจไม่มี” ยามใดเล่าที่เราควรจะแสดงน้ำใจหรือเห็นใจกัน ท่านสอนให้ดูเพียง ๓ ยาม คือ

๑. ยามจน

๒. ยามเจ็บ

๓. ยามจาก

ทั้งสามยามนี้แหละจะเป็นโอกาสหรือเวลาพิสูจน์น้ำใจกัน ยามยากจน, ขัดสน มีผู้ใดเกื้อหนุนเจือจุนอนุเคราะห์สงเคราะห์เราบ้าง, ยามเจ็บไข้ได้พยาธิ, ใครเยี่ยมยามถามข่าวสารทุกข์สุกดิบเราบ้าง และสุดท้ายยามจาก...หมดลมแล้วยังจะมีใครร่วมอาลัยในการจากไปของเราบ้างฯ

จึงสรุปได้ว่า พวงหรีด ดอกไม้ พวงมาลัย และอื่นๆ ที่ท่านทั้งหลายได้นำมาเป็นจำนวนมาก เป็นเครื่องวัดถึงค่าหรือราคาของผู้จากไป และวัดน้ำใจของผู้อยู่ภายหลัง ท่านผู้หลักผู้ใหญ่ ผู้บังคับบัญชาที่ให้เกียรติมา เป็นเครื่องวัดถึงคุณธรรม คือเมตตากรุณาธรรม ที่มีต่อท่านเจ้าภาพและผู้วายชนม์



เข็มทิศชีวิต



เครื่องบินก็ดี เรือเดินทะเลก็ดี จะไปสู่จุดหมายปลายทางหรือไปตรงเป้าหมายได้ต้องอาศัยเข็มทิศ มีปัญหาหรืออุปสรรคขัดข้องก็มีสัญญาณบอกเหตุ แต่ชีวิตกลับตรงกันข้าม หามีเข็มทิศหรือมีเครื่องหมายอะไรบอกเหตุหรือเป็นไปไม่ กังพระบาลีที่ได้ยกมาเป็นอุเทสเทศนา ณ เบื้องต้นว่า

ชีวิตํ พฺยาธิ กาโล จ เทหนิกฺเขปนํ คติ

ปญฺเจเต ชีวโลกสฺมึ อนิมิตฺตา น นายเร.

แปลเป็นไทยถือใจความว่า ชีวิต (ความเป็น) ๑. พยาธิ (ความเจ็บป่วย) ๑. กาละ (เวลาเจ็บหรือจาก) ๑. เทหนิกเขปนะ (สถานที่ๆ จะทอดร่างลงไปตาย) ๑. คติ (ที่หมายภายหลังสิ้นชีวิต) ๑. ฐานะ ๕ อย่างนี้ไม่มีนิมิตเครื่องหมายบอกเหตุล่วงหน้า เป็นธรรมชาติที่บอกไม่ได้ทายไม่ถูก



เหตุให้ตาย



ดังได้กล่าวแต่ต้นว่า ความตายเป็นสถานีสุดท้ายของชีวิต เป็นสมบัติของชีวิตที่ทุกชีวิตจะต้องประสบเหตุที่จะทำให้สิ้นชีวิตนั้น ท่านกำหนดไว้ ๔ ประการ คือ

๑. ตายเพราะสิ้นอายุ

๒. ตายเพราะสิ้นกรรม

๓. ตายเพราะสิ้นทั้งอายุและสิ้นกรรม

๔. ตายเพราะมีกรรมมาตัดรอน



ขั้นตอนความตาย



ความตายนั้นเมื่อพิจารณาให้ดีจะเห็นว่า มี ๓ ระดับ ดังนี้

๑. ตายเมื่อแก่ (ปัจฉิมวัย) อายุ ๕๐ ปีล่วงแล้ว

๒. ตายก่อนแก่ (มัชฌิมวัย) อายุ ๒๕-๕๐ ปี

๓. ตายโดยไม่มีโอกาสจะได้รู้จักคำว่าแก่ (ปฐมวัย) อายุแรกเกิด - ๒๕ ปี หรือเรียกให้เข้าใจง่ายๆตามศัพท์ที่อาตมาคิดเองว่า...

๑. ตายตามคิว (ตายเมื่อแก่)

๒. ตายแซงคิว (ตายก่อนแก่)

๓. ตายลัดคิว (ตายโดยไม่มีโอกาสจะรู้จักคำว่าแก่)




ได้อะไรในงานศพ



ปกติงานศพถือว่าเป็นงานเสีย...นับแต่เสียชีวิต เสียใจ เสียเวลา เสียทรัพย์ คิดๆดูเหมือนมีแต่เสียไม่มีได้ แต่วิสัยบัณฑิตชน พระพุทธเจ้าทรงสอนให้รู้จักทำสิ่งที่ไม่เป็นสาระให้เกิดสาระ ทำสิ่งที่เป็นโทษให้กลายเป็นคุณ ทำสิ่งที่ปราศจากประโยชน์ให้เป็นประโยชน์ ฉะนั้นแม้ซากศพจะหาค่ามิได้ในแง่ของเนื้อหนัง ดังคำที่ว่า

อันเป็ดไก่ควายวัวเนื้อตัวมันมีค่า
ถึงคราวล้มตายก็ขายได้ราคา
เป็นสินค้ามีคนต้องการ
แต่คนเราตายกายเน่าเหม็น
มองไม่เห็นเป็นแก่นสาร
ยามสดชื่นอยู่ก็รักกัน
คนนี้ของฉันคนนั้นของแก
แต่พอตายแหง๋แก๋ก็ไม่ใช่ของแกของฉันฯ

เมื่อเป็นเช่นนี้ประโยชน์หรือวิตามินของงานศพอยู่ตรงไหน? เบื้องต้นจะได้สกัดเอาวิตามินของการมางานศพ ให้ท่านทั้งหลายได้สดับศึกษาสัก ๕ ประการ ซึ่งเป็นการถอดความจากพระคาถาในติโรกุฑฑสูตร ซึ่งพระเจ้าพระสงฆ์นำมาอนุโมทนาหลังจาก ยถาสัพพีฯ ว่า โส ญาติธมฺโม จ อยํ นิทสฺสิโต. เป็นอาทิ แปลถอดใจความเป็นภาษาไทยได้ ดังนี้

๑. ได้บอกความเป็นญาติ
- ทั้งญาติโดยสายโลหิตและญาติธรรม

๒. ได้ประกาศเกียรติคุณ
- ทั้งของผู้ตายและของเจ้าภาพ

๓. ได้สนับสนุนคนดี
- ถวายกำลังแก่สมณะพระสงฆ์ผู้ดำรงพระศาสนา

๔. ได้แสดงน้ำใจไมตรีต่อเจ้าภาพ
- เห็นใจในโอกาสประสบพบกับความสูญเสีย

๕. ได้ซึมซาบในสัจจธรรม
- เข้าใจในกฎธรรมชาติอนิจจัง ทุกขัง อนัตตา



ธรรมะจากผี – ของดีจากพระ



ว่าถึงประโยชน์ของการมางานศพแล้ว คราวนี้จะได้ว่าถึงประโยชน์ของความตายบ้าง อันความตายหากค้นให้พบหาให้เจอ จะพบว่าในความตายนั้นมีสาระแก่นสารที่น่าศึกษามากมายหลายสถาน แต่เพื่อให้เหมาะแก่เวลาจักนำมากล่าวโดยย่อๆ สัก ๓ ประการ คือ

๑. ทำให้เห็นความดีของผู้ตายเด่นชัดขึ้น

๒. ทำให้ญาติมิตรพี่น้องปรองดองสามัคคีกันกว่าแต่ก่อน

๓. ก่อให้เกิดอัปมาทธรรม ความไม่ประมาทมัวเมาในชีวิต

ประการที่ ๑ ช่วยให้เห็นความดีของผู้ตายเด่นชัดขึ้น ข้อนี้อุปมาเหมือนต้นไม้ใหญ่ ที่เคยให้ร่มเงาและที่อยู่อาศัยแก่หมู่วิหคแก่นกกาตลอดถึงมนุษย์ เมื่อธรรมชาตินั้นยังอยู่ก็มิสู้ได้คำนึงถึงคุณค่า ต่อเมื่อใดถูกพายุพัดโค่นหรือถูกตัดไปเสียแล้วยามนั้นคุณค่าของโพธิ์ไทรจะผุดงอกในความรู้สึกกว่าปกติ

อีกอย่างคล้ายเวลาหิวกระหายใคร่จะดื่มน้ำ มีภาชนะเช่นแก้วหรือขันใสให้ดื่ม จะทานอาหารมีช้อนมีจานใส่ให้บริโภค ยามที่แก้ว, ขัน, ช้อน, จาน ยังอยู่ก็มิสู้จะเห็นความสำคัญนักปล่อยเกะกะทิ้งขว้าง ต่อเมื่อใดจะทานอาหาร ช้อนจานไม่มีจะดื่มน้ำแก้วก็แตกขันก็หาย นั่นแหละคุณค่าของสิ่งต่างๆเหล่านี้จะผุดงอกในจิตสำนึกมากกว่าเดิม แม้ชีวิตคนก็เช่นเดียวกัน รวมความว่าอะไรก็ตามที่พลัดพรากจากไปแล้ว มิสามารถนำกลับคืนมาได้สิ่งนั้นล้วนมีคุณค่าเป็นเพิ่มพูน

ประการที่ ๒ ช่วยให้ญาติพี่น้องปรองดองกันมากขึ้น ก็ด้วยอำนาจความรัก ความอาลัย ความเห็นใจ ในโอกาสที่แต่ละฝ่ายประสบพบกับความสูญเสีย

ประการที่ ๓ ก่อให้เกิดอัปมาทธรรม ความไม่ประมาท ก็เพราะความตายจะช่วยกระตุ้นความรู้สึกให้เกิดมุมมองสอดส่องชีวิตตน จนเกิดเป็นปัญญาหรือแววจิตคิดเห็นความไม่เที่ยงแท้แปรเปลี่ยนของชีวิต จนเกิดการยอมรับในกฎแห่งธรรมชาติ และเตรียมพร้อมที่จะเผชิญกับสิ่งที่จะต้องประสบคือมัจจุราช หรือความตาย


คำสั่งพ่อ



สมเด็จพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า ตรัสเตือนไว้ว่า ปมาโท มจฺจุโน ปทํ ความประมาทเป็นหนทางแห่งความตาย สังขารร่างกายอยู่ไม่นานนักก็จักแตกสลายชีวิตเป็นอยู่ได้ไม่เกิน ๑๐๐ ปี ก็ต้องจากกันไป วิสัยของผู้มีปัญญา จึงมิควรตั้งอยู่ในความประมาทพึงฝึกหัดซ้อมจิตให้รู้เท่าทันต่อความเป็นไปของชีวิต ดังที่ท่านกล่าวไว้ว่า “รู้เท่าเอาไว้กัน รู้ทันเอาไว้แก้”

วิธีที่จะเผชิญกับความตายได้อย่างไม่สะทกสะท้าน หวาดกลัว ต้องอาศัยการเตรียมดังที่โบราณท่านสอนให้เตรียม ดังนี้

๑. เตรียมตัวก่อนตาย

๒. เตรียมกายก่อนแต่ง

๓. เตรียมน้ำก่อนแล้ง

๔. เตรียมแบงค์ก่อนจะเดินทาง

การที่เราทำอะไรขาดตกบกพร่อง หรือไม่สามารถฟันฝ่าอุปสรรคไปได้ ล้วนเกิดจากการไม่ได้เตรียมหรือเตรียมแต่ไม่พร้อม แม้การตาย หากตายอย่างเตรียมพร้อมแล้ว จะอยู่หรือไปก็ไร้ปัญหา เข้าลักษณะที่ว่า “อยู่ก็ไม่ลำบาก จากก็ไม่ลำเค็ญ อยู่ก็สบาย ไปก็สะดวก” มองข้างหน้ามีหวังมองข้างหลังมีสุข

พระเดชพระคุณท่านเจ้าคุณพระเทพประสิทธิคุณ เจ้าอาวาสวัดประยุรวงศาวาส อุปัชฌาย์ของอาตมา ท่านเทศน์เรื่อง “เตรียมตัวก่อนตาย” ไว้จับใจมาก ขออัญเชิญนำมาขยายให้ทุกท่านได้สดับต่อเป็นข้อคิด ณ ที่นี้



เตรียมพร้อม - ซ้อมตาย



ท่านกล่าวไว้ว่า “เกิดเป็นคนแล้วต้องเตรียม ถ้าไม่เตรียมเสียเหลี่ยมของความเป็นคน” และเสนออุบายวิธีเตรียมตัวก่อนตายไว้ ๔ วิธี ดังนี้

๑. ทำบุญเป็นนิจ

๒. คิดถึงความตาย

๓. วิจัยสมบัติ

๔. จัดการเรื่องหนี้

ประการที่ ๑ คำว่า “บุญ” เป็นชื่อของความสุข, ความดี, เป็นที่พึ่งของสัตว์ทั้งหลายทั้งในโลกนี้และโลกหน้า การสั่งสมบุญเป็นเหตุนำมาซึ่งความสุข ชีวิตจะราบรื่นหรือล้มลุกก็เพราะบุญที่ทำกรรมที่สร้าง ดังคำที่ท่านกล่าวว่า “ยามบุญมาวาสนาช่วยที่ป่วยก็หายที่หน่ายก็รัก หากบุญไม่มาวาสนาไม่ช่วย ที่ป่วยก็หนักที่รักก็หน่าย” เพราะฉะนั้น พึงทำบุญไว้ให้มากจักได้สุขสบายทั้งในปัจจุบันและอนาคต

ประการที่ ๒ การระลึกถึงความตายเป็นอารมณ์อยู่เสมอ จัดเป็นมรณานุสสติ จักได้คลายความประมาทมัวเมา ความยึดมั่นถือมั่น ฝึกจิตให้คุ้นชินกับความตาย จนกระทั่งมองเห็นเป็นเรื่องธรรมดา จัดเป็นผู้มีขวัญดี ไม่หวั่นไหว ยามร้ายคือมรณะมาถึง ดังคำกลอนสอนใจในอุทานธรรมตอนหนึ่งว่า...

คิดถึงความตายสบายนัก
มันหักรักหักหลงในสงสาร
บรรเทามืดโมหันต์อันธกาล
ทำให้หาญหายสะดุ้งไม่ยุ่งใจฯ

ประการที่ ๓ คำว่า “วิจัยสมบัติ” หมายถึง แยกแยะ แบ่งสรร ปันส่วน ในทรัพย์สินมรดกให้เรียบร้อย หรือทำพินัยกรรมไว้ให้ดี ป้องกันลูกหลานที่ขาดคุณธรรมและจิตสำนึกทะเลาะเบาะแว้งแย่งชิงสมบัติ ภายหลังการจากไปของพ่อแม่ปู่ย่าตายาย มีไม่น้อยที่ปล่อยให้ผีพ่อแม่กลายเป็นผีอนาถา ไร้ญาติขาดมิตรหมดผู้เหลียวแล แม้แต่จะทำบุญอุทิศหรือกรวดน้ำไปให้ ในถิ่นฐานชนบทจะได้ยินได้ฟังบ่อยๆ

บางผีเคยพบต้องเป็นศพตกค้าง อยู่ในหลุมฝังขุดขึ้นเผากันไม่ได้
อนาถอย่างยิ่งเพราะลูกหญิงลูกชาย เขามัวแต่จ้างทนายต่อสู้คดี
ขึ้นโรงขึ้นศาลประหารวงศ์ญาติ แย่งชิงสมบัติของผู้เป็นผี
ว่ากันแหลกเหลวเรื่องเลวกาลี แสนสมเพศแต่ผีต้องมาถูกลอยแพ
ต้องเฝ้าป่าช้าคิดแล้วน่าอนาถ ก็เพราะสมบัติของตัวแท้ๆ ฯ

สมบัติ จะกลายเป็น วิบัติ หากไม่จัดการแยกแยะ จัดการแบ่งสรร ปันส่วนให้เรียบร้อย

ประการที่ ๔ จัดการเรื่องหนี้ คำว่า “หนี้” หมายถึงสิ่งที่เราจะต้องจ่ายต้องใช้ทดแทน จะหลบเลี่ยงบ่ายเบี่ยงไม่ได้ ถือว่ามีความผิด ไม่ผิดกฎหมาย ก็ผิดกฎแห่งศีลธรรมทุกชีวิตที่เกิดมาต่างก็หนีหนี้ไม่พ้นด้วยกันทั้งสิ้น หนี้อะไรบ้างที่ผูกพันกับชีวิตอยู่ตลอดเวลาเช่น

๑. หนี้ชีวิต

๒. หนี้บุญคุญ

๓. หนี้ทรัพย์สินเงินทอง

๔. หนี้เวรหนี้กรรม

หนี้ทั้งสี่ประเภทนี้ หนี้ชีวิตถือว่าสำคัญที่สุด พ่อแม่เป็นเจ้าหนี้รายใหญ่ของลูก เพราะท่านให้ยอดของทรัพย์ คือชีวิตเลือดเนื้อ เมื่อมีโอกาสพึงจัดการชำระหนี้ ด้วยวิธีกตัญญูกตเวที ตอบแทนความดีของท่าน ด้วยการเลี้ยงดูท่านทั้งกายและใจ อย่าปล่อยให้ท่านอดอยากลำบากกายใจยามแก่ชรา พึงแบ่งเบาภาระด้วย ช่วยเหลือกิจการงานของท่าน รักษาวงศ์ดำรงตระกูลไว้ ประพฤติปฏิบัติตนอยู่ในศีลธรรมให้ท่านไว้วางใจ เพื่อท่านจะมอบมรดกให้ครอบครองในภายหน้า ยามท่านเจ็บไข้ไม่นิ่งดูดายต้องเยียวยารักษา ถึงคราวมรณาต้องจัดการงานศพให้

ผู้ที่เตรียมพร้อมได้ครบทั้ง ๔ วิธี ดังกล่าวนี้ ย่อมมีหลักประกันได้ว่า “อยู่ก็สบายไปก็สะดวก” เหมือนเดินทางในที่โล่ง ย่อมโปร่งใสทั้งในโลกนี้และโลกหน้า


ลูกตัวอย่าง



ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์ จัดเป็นลูกแก้ว ลูกขวัญ ลูกกตัญญู เป็นลูกชั้นดี เป็นศักดิ์ศรี แก่วงศ์ตระกูล เป็นแก้วตาดวงใจของพ่อแม่ดังคำที่ท่านพรรณาเทิดทูนลูกชนิดนี้ไว้ว่า

ลูกดีเป็นศรีสง่าหน้า
ญาติวงศ์พงศาก็ผ่องใส
แม้นญาติสนิทมิตรสหายที่ใกล้ไกล
ก็พอใจสรรเสริญเจริญพร

นัยตรงกันข้าม

พ่อแม่ดีก็เป็นศรีมงคลส่ง
จำเริญวงศ์วาสนามหาศาล
เมื่อลูกดีก็เป็นศรีแก่วงศ์วาน
ก่อรากฐานมั่นคงดำรงพันธุ์ ฯ




ลางบอกเหตุ



เหมือนท่านจะรู้ว่า จะอยู่ชมโลกอีกไม่นานนัก ก็จักต้องจากคุณพ่อคุณแม่และท่านทั้งหลายไป ด้วยความรักและความเป็นห่วงพ่อแม่ ร.อ.นิรัติศัย ได้แอบไปทำประกันชีวิตไว้มอบให้คุณแม่เป็นผู้รับมรดกจากประกันนั้น ที่บอกว่าแอบเนื่องจากท่านมิได้แจ้งให้คุณแม่ทราบ เพียงแต่สั่งคนใกล้ชิดว่าเมื่อถึงเวลาอันสมควร จึงควรแจ้งให้ท่านไปเสียก่อน

กิริยาที่ท่านได้กระทำไว้ คล้ายกับจะรู้ว่าจะไม่มีโอกาสได้อยู่เลี้ยงดูคุณพ่อคุณแม่อีกต่อไป จึงได้เตรียมทำประกันชีวิตไว้ให้ ซึ่งเจ้าหน้าที่ก็ได้นำกรมธรรม์มามอบให้แล้ว โดย พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ พระองค์เป็นผู้ประทาน เป็นจำนวนเงิน
๒,๑๒๐,๐๐๐ บาท (สองล้านหนึ่งแสนสองหมื่นบาทถ้วน) ตามที่ได้ทราบจากท่าน พล.อ.ยุทธนา แย้มพันธุ์

แสดงให้เห็นว่า เมื่อท่านมีชีวิตอยู่ ก็เป็นลูกที่ดีของพ่อแม่ เป็นลูกน้องที่ดีของผู้บังคับบัญชา และในฐานะที่ท่านเป็นผู้บังคับกองร้อยที่ ๑ รักษาพระองค์ ก็เป็นผู้บังคับบัญชาที่ดีของลูกน้อง เป็นนายทหารที่จงรักภักดีต่อประเทศ ชาติ ศาสนา และราชบัลลังก์ อย่างแท้จริง หากพิจารณาให้ถ่องแท้จะเห็นชัดว่า ร.อ.นิรัติศัย ท่านมีทุนคือความดีเกื้อหนุนทั้งในอดีตและปัจจุบัน รวม ๓ ชั้น ด้วยกันคือ

๑. มาดีเพราะมีบุญ - เกิดมาในตระกูลดี มีพ่อแม่ดี มีฐานะดี นี่แหละที่เรียกว่าบุญส่ง, บุญเสริม, บุญสนับสนุน

๒. อยู่ดีอย่างมีคุณ - ท่านมีทั้งคุณประโยชน์ และคุณความดี ฐานะลูกกตัญญูกตเวทีต่อพ่อแม่ ในฐานะนายทหาร ที่เป็นรั้วของชาติ และปกป้องราชบัลลังก์

๓. ไปดีอย่างมีทุน - ทุนหรือเสียงที่จะส่งให้ท่านไปสู่สุคติ หรือความดีทุกประการ ท่านได้สั่งสมไว้พร้อมแล้ว

ท่านสาธุชนทุกท่าน เราจำต้องพลัดพรากจากคนรัก, ของรัก, ของชอบใจเป็นธรรมดา จักล่วงพ้นสิ่งเหล่านี้ไปไม่ได้ แต่จะแก่อย่างไร เจ็บอย่างไร ตายอย่างไร พลัดพรากจากกันอย่างไร จึงจะไม่เป็นทุกข์ ก็ด้วยการที่ทุกท่านตั้งอยู่ในความไม่ประมาท และหันหน้ามาเตรียมใจก่อนตาย ด้วยอุบายที่ได้ชี้แจงแสดงมา

อิมินา กตปุญฺเญน ขออำนาจบุญกุศลทักษิณานุปทานกิจ ที่คณะท่านเจ้าภาพและญาติมิตร มี พล.อ.ยุทธนา คุณยงพิมล แย้มพันธุ์ ผู้เป็นบิดามารดาของ ร.อ.นิรัติศัย แย้มพันธุ์ ผู้ล่วงลับ พล.อ.อรุณ ปริวัติธรรม พล.อ.ศิริ ทิวะพันธ์ พร้อมทั้งสาธุชนมาน้ำใจไมตรี มีความรักมีความเคารพ มีความนับถือ ในท่านผู้วายชนม์ ได้กระทำอุทิศส่งไปให้โดยลำดับ ขอจงดลบันดาลให้ดวงวิญญาณของ ร.อ.นิรัติศัย จงประสบแต่สันติสุขในสัมปรายภพ สมดังเจตนาปรารภของคณะท่านเจ้าภาพจงทุกประการ

อนึ่ง ด้วยอำนาจบุญกุศลคุณงามความดี ความมีน้ำใจไมตรี ที่คณะท่านเจ้าภาพทุกคนสาธุชนทุกท่าน ได้สิ่งสมอบรมมาทั้งในอดีตปัจจุบัน และจักได้กระทำต่อไป ขอจงเป็นพลวปัจจัยดลบันดาลประทานพรให้ทุกท่านจงประสบแต่ความสุขความเจริญ มีชีวิตสดใสไพโรจน์ ในร่มเงาของบวรพุทธศาสนา ตลอดทุกทิพาราตรีกาล

ดังอาตมภาพ ชี้แจงแสดงพระธรรมเทศนา ในอนิมิตตธรรมกถา ก็สมสมัยได้เวลาของยุติลงคงไว้แต่เพียงเท่านี้ เอวัง ก็มีด้วยประการฉะนี้ ฯ






ข้อคิด

เตรียมตัวก่อนตาย



สังขารจะสะสวยเพราะหมั่นขัดสี คนจะดีเพราะหมั่นฟังเทศน์

ถ้าอยากเป็นคนวิเศษ ต้องหมั่นสร้างเหตุแห่งความดี

อันคนดีอยู่ที่ไหนใครก็รัก

จาเขาก็อาลัย

ตายก็มีคนเสียดายและคิดถึง

จากกันยามเป็นได้เห็นน้ำใจ

จากกันยามตายได้เห็นน้ำตา

ยามบุญมาวาสนาช่วย ที่ป่วยก็หายที่หน่ายก็รัก

หากบุญไม่มาวาสนาไม่ช่วย ที่ป่วยก็หนักที่รักก็หน่าย




งานชีวิต



ชาติพ้นภัยเพราะผู้นำดี
ผู้นำที่ดีต้องมีภูมิปัญญา มีหูตากว้างไกล
งานดีสำคัญที่ใจ งานยิ่งใหญ่สำคัญที่คน
เกลียดคนพาล ต้องระวังตนเองมิให้เป็นพาลด้วย
เฝ้าโจรมิให้ลักของ อย่าลืมเฝ้าตัวเรามิให้เป็นโจรด้วย
ตำรวจดีพิทักษ์สันติราษฎร์ ตำรวจอุบาทว์พิฆาตสันติสุข
ผู้นำดีต้องมีอาวุธพิเศษ คือปัญญาวุธ (มีความรู้) และธรรมาวุธ (มีความดี)
นักบริหาร ต้องตื่นตัว ตื่นเต้น แต่ไม่ตื่นตูม
อุตส่าห์ ตั้งใจ ใฝ่งาน บันดาลอะไรก็สำเร็จ
เสียงดัง หน้าแดง แต่แรงไม่ออก เผ็นผู้นำไม่ได้
ผู้ใหญ่ดึง ผู้น้อยดัน เสมอกันประคอง รับรอง... รั้งไม่หยุด ฉุดไม่อยู่
ผู้นำไร้ธรรมจะต่ำอำนาจ ผู้นำไร้ศีลจะทำให้สิ้นชาติ
ถ้าผู้นำมีทั้งศีลทั้งธรรมจะเลิศล้ำด้วยอำนาจ
ผู้นำเป็นผู้ที่กำโชคชะตาวาสนาของทุกชีวิต
ขงเบ้งจริงๆ ต้องใช้หัวสมอง ไม่นิยมใช้กำลัง

ทิศทางชีวิต

กินแต่พออิ่ม ชิมแต่พอดี เป็นหนี้แต่พอประมาณ
ฐานของตึกคืออิฐ ฐานของชีวิตคือการศึกษา
ถ้าท่านไม่สันโดษ ระวังท่านจะต้องกระโดด..!
อุปสรรคปัญหาเป็นที่มาแห่งความสำเร็จ
เด็กมีแต่วันนี้ หนุ่มสาวมีแต่พรุ่งนี้ ใกล้ตายมีแต่วานนี้
พูดดีมีแต่มิตร พูดโดยไม่คิดมิตรไม่มี
ความเกียจคร้านคือปลาร้าย ที่ทำลายชีวิต
นรกขุมที่มีผู้นิยมตกมากที่สุด คือนรกขุม “สุราบาน”
ปีใหม่แล้วพึงทำประโยชน์ให้เต็มที่ ทำดีให้มากที่สุด
เกิดเป็นคนควรสร้างตนให้มีดี ปีใหม่แต่ละทีควรสร้างดีให้ติดตน
ความดีเท่านั้นที่จะพิทักษ์รักษาผู้บำเพ็ญ
อะไรที่ถูกต้องแม้ไม่ถูกใจ พึงยึดไว้เป็นหลัก
ชีวิตยิ่งกระทบทุกข์มากเท่าใด ก็ยิ่งได้รสชาติของชีวิตมากเท่านั้น
ปีใหม่แล้ว... ควรฝึกตนให้มีวินัย ฝึกใจให้มีธรรมะ
ท่านจะสุขตลอดปีใหม่เมื่อใฝ่ธรรม
ท่านจะทุกข์ตลอดปีใหม่หากไม่เยื่อใยธรรม



แหล่งที่มาข้อมูล http://www.sati99.com

[สะใภ้อิสาน]

อนุโมทนาสาธุ ด้วยคะ ชั่งหาธรรมะมาลง