กระโดน

ชื่อวิทยาศาสตร์ : Careya sphaerica Roxb.

ชื่อวงศ์ : Lecythidaceae

ชื่อท้องถิ่น : กะนอน ซุย แซงจิแหน ปุย ปุยกระโดน ปุยขาว พุย ผ้าฮาด แส่เจ๊อะบะ หูกวาง

ล้กษณะ : กระโดนบกเป็นไม้ต้นขนาดกลางสูง6-10เมตร ผลัดใบ เรือนยอดเป็นพุ่มกลมแน่นทึบ โดยมากลำต้นมักเตี้ย กิ่งก้านสาขามาก เปลือกหนาแตกล่อนเป็นแผ่นๆ ใบเป็นใบเดี่ยวออกเรียงเวียนกันตามปลาย กิ่ง รูปไข่กลับ กว้าง 15 ซม. ยาว 30 ซม. ลายใบมน โคนใบสอบ แผ่นใบบางและเหนียว ขอบใบหยักเล็กน้อย เส์นแขนงใบข้างละ 9-15 เสัน ก้านใบ ยาว 0.3-2.5 ชม. ใบแก่ก่อนร่วงสีแสด ดอกมีสีขาว มีกลิ่นหอมอ่อนๆ ออกเดี่ยวๆหรือเป็นกระจุก กระจุกละ 2-3 ดอก กลีบเลี้ยง 4 กลีบ กลีบดอก 4กลีบ สีขาวหลุดร่วงง่าย มีเกสรเพศผู้จำนวนมาก สีแดงปลายขาวเรียงเป็น ชั้นๆโคนเชื่อมติดกัน มีดอกพร้อมใบอ่อน ดอกบานเต็มที่กว้าง 6-8 ซม. ผลสดแบบมีเนื้อหลายเมล็ดทรงกลม อวบน้ำ ขนาด 5-7 ซม. มีเมล็ดจำนวนมากมีเยื่อหุ้ม

สรรพคุณ : กระโดนบก ใบมีรสฝาด ใช้ปรุงเป็นนํ้ามันสมานแผล เปลือกและผลใช้เป็นยาฝาดสมาน ดอกและจากเปลือกใช้เป็นยาแก้หวัด แก้ไอ ทำให้ชุ่มคอ เป็นยาบำรุงสำหรับสตรีหลังคลอดบุตร ผล ช่วยย่อยอาหาร

กระโดนนํ้า เปลือกมีรสฝาดใช้ชะล้างบาดแผล สมานแผลเรื้อรัง ใบแก้ท้องร่วง รากเป็นยาระบาย ผล เป็นยาแก้หวัด เมล็ดเป็นยารสร้อน แก้ลม แน่น แก้อาการไอของเด็ก

วิธีใช้ในการประกอบอาหาร : ใช้ยอดใบและดอกอ่อนเป็นผักสด กินกับน้ำพริก ส้มตำ ลาบก้อย เป็นต้น ชาวอีสานนิยมกระโดนน้ำมากกว่า กระโดนบก เพราะมีรสชาติอร่อยกว่า ฝาดน้อยกว่ากระโดนบก

คุณค่าทางอาหาร : ยอดอ่อนและดอกอ่อนรสฝาดอมมัน ผักกระโดน100กรัมให้พลังงานต่อร่างกาย 83 กิโลแคลอรีมีเส้นใย 1.9 กรัม แคลเซียม 13 มิลลิกรัม ฟอสฟอรัส 18 มิลลิกรัมเหล็ก 1.7 มิลลิกรัม วิตามินเอ 3,958 IU. วิตามินบี 1 0.10 มิลลิกรัม วิตามินบี2 0.88 มิลลิกรัม ไนอะซีน 1.8 มิลลิกรัม วิตามินชี 126 มิลลิกรัม

เมนูแนะนำ : กระโดนห่อกุ้งฝอย

เครื่องปรุง

ใบกระโดน
กุ้งฝอย
หอมแดงหั่นลูกเต๋า
ขิงหั่นลูกเต๋า
มะพร้าวหั่นซอยแล้วนำมาคั่วให้เหลือง
ถั่วลิสงคั่ว

เครื่องปรุงนํ้าจิ้มแจ่ว

พริกป่น
ข้าวคั่ว
น้ำปลาร้านิดหน่อย (ไม่ใส่ก็ได้ ถ้าไม่ชอบ เพราะมีน้ำปลาอยู่แล้ว)
น้ำปลา
น้ำมะนาว
น้าตาลทราย/ผงชูรส
หอมแดงซอย ต้นหอม ผักชีซอย (ใช้โรยหน้า)

วิธีทำ

นำเครื่องปรุงน้ำจิ้มแจ่วมาผสมรวมกันทั้งหมด โรยหน้าด้วย หอมแดง ต้นหอม ผักชี
นำกุ้งฝอยล้างนํ้าให้สะอาด นำกุ้งไปลวกพอให้สุก หากชอบกิน กุ้งสดๆ ก็ทำได้เช่นกัน
นำใบกระโดนมาห่อกุ้ง หอมแดง ขิง มะพร้าวคั่ว ถั่วลิสง ทำ เหมือนเมี่ยงคำ แล้วจิ้มด้วยนํ้าจิ้มแจ่ว กินได้เลย เป็นอาหารพื้นบ้านรสแซบ

แหล่งที่มา http://xn--q3ckhk5a4fzd.thaidrawing.com