นกคุ่ม หรือ นกขุ่ม บ้านเฮานี่หละ เป็นอาหารที่สุดยอด ที่สมัยปัจจุบันนี่ หากินได้ยากแล้ว มีคนเว่าว่า นกคุ่ม หรือนกขุ่ม เป็น นกที่มีรสชาตแซบที่สุด ในบรรดานก ต่างๆ ที่เฮากินกัน บ่ว่าสิเป็น นกเจ่า นกไก่นา นกขี้ไก่ดักไก่เดียน หรือนกขอด นกเอี้ยง บ่มีนกชนิดได๋ สิแซบเท่านกคุ่ม สิบ่มี นกขุ่ม เอาไปเฮ็ดจั่งได๋กิน กะแซบ บ่ว่าสิ ปิ้ง อ่อม คั่ว หรือว่าลาบ แซบคัก จนได้มีนิทาน เล่าขานว่า นกคุ่ม หรือนกขุ่ม เป็น ?แมงตาแตก เฮ็ดจั่งได๋กินกะแซบ?
มีพ่อใหญ่อั่นหนึ่ง สมมุตินามตามท้องเรื่องว่า พ่อใหญ่มี เลากะมีลูกเขยผู้หนึ่ง ชื่อว่า ทิดดี ซะเนาะ ลูกเขยกะเป็นลูกเขยใหม่ แต่งงานกับลูกสาวพ่อใหญ่มี บ่ทันดน กะเลยได้อยู่เฮียน นำพ่อเฒ่า แม่เฒ่า บ่ทันออกเฮียน ว่าสั่นเถาะ
มื่อหนึ่ง พ่อใหญ่มี เพิ่นไปหา ห่างนกขุ่ม ยามกังเว็น พอตกบ่ายคล้อยกะได้นกคุ่ม มาสามโต ใส่ในข่อง พอมาฮอดเฮียน เลากะเหมื่อย เทิงหิวข้าว กะเลยเอาข่องที่มีนกขุ่ม 3 โต ให้ทิดดีลูกเขย พร้อมทั้งเว่าว่า
?เอ้า..ทิด เอานกขุ่ม ไปลาบมากินแซบๆเบิ่งเกิ่นหนะ?
หลังจากนั้นพ่อใหญ่มีกะไปหาอาบน้ำอาบหนอง ถ่ากินข้าว
ฝ่ายทาง ทิดดี ลูกเขย พอได้ข่องจากพ่อเฒ่าแล้ว กะฟ่าวไปเฮ็ด ย่านพ่อเฒ่าจ่ม ว่าสั่นเถาะ แต่ว่า ทิดดี เป็นทิดกะจริง แต่ว่าบ่ได้บวชดนปานได๋ ความรู้ ความรอบคอบกะเลยบ่หลาย เพิ่นกะฟ่าวเปิดฝาข่องออก พอเปิดฝาออกท่อนั่นหละ นกขุ่ม เทิงสามโต ที่กำลังรอคอยจังหวะอยู่ กะพร้อมใจกัน บิน ปี๊ ปี๊ แล้วกะ ปี๊ บินหนีไปเทิงสามโต (ทิดดี คึดว่า พ่อเฒ่า คงสิหลกขนปีกนกขุ่มออกแล้ว มันคงบินบ่ได้ แต่ที่จริงแล้ว พ่อใหญ่มี บ่ได้หลกขนปีกนกออกจ้อย ปลดจากซิงแล้ว กะใส่ข่องเลย มันกะเลยยังบินหนีได้)
พอนกขุ่มบินหนีเหมิดแล้ว ทิดดี กะตกใจอย่างแรง เฮ็ดจั่งได๋น๊อ พ่อเฒ่าจั่งสิบ่ฮ่าย คึดไปดนเติบ ถ้าสิไปบอกพ่อเฒ่าว่านกขุ่มบินหนีเหมิดแล้ว พ่อเฒ่าคงจ่มให้ว่าปึกว่าโง่แท้ กะเลยแก้ปัญหาเฉพาะหน้า ไปตัดก้านกล้วย มา สี่ห้าก้าน (สมัยก่อน เวลาสิเฮ็ดลาบอีหยัง บ่ว่าสิเป็นลาบปลาดุก ลาบไก่ ลาบนก ชาวบ้านเฮากะมักสิเอาก้านกล้วย มาฟักใส่นำ เพื่อเพิ่มปริมาณให้ได้ลาบหลายๆ เพราะว่าคนสมัยตะกี้ ลูกดก มีลูกหลายคน ได้นกขุ่ม มา สองสามโต ลาบบ่อิ่ม กะเลยต้องหาแนวมาเพิ่มปริมาณ แต่รสชาติกะยังดีอยู่ แนวนั่นกะคือ ก้านกล้วย นั่นเอง)
พอทิดดีได้ก้านกล้วยมาแล้ว กะมาลอกเปลือกออกอย่างดี ฟักแหลกๆอย่างดี หลังจากนั้น กะขูดขี้เขียง ใส่ไปนำจักกำ (เขียงไทบ้านเฮาสมัยก่อน กะสิเป็นเขียงไม้บักขามเนาะ ฟักอีหยังแล้วกะบ่เคยล้างจักเทือดอก บ่เกี้ยงคือเขียงสมัยนี้ เขียงสมัยนี้ คนล้างดี ขี้เขียงกะเลยบ่หลาย)
ก้านกล้วยฟักใส่กับขี้เขียง เบิ่งไปเบิ่งมากะคือลาบนกขุ่มอยู่ตั๊วหละ ทิดดีกะเลยจัดการปรุงลาบนกขุ่ม (ลาบนกขุ่มที่มีแต่ก้านกล้วยกับขี้เขียง ผสมกลิ่นขนนกขุ่มเล็กน้อย) ทิดดีเลาเป็นพ่อครัวฝีมือดี สมชื่อ ลาบนกขุ่ม กะมีหน้าตาหน้ากิน หอมกลิ่นข้าวคั่ว ใบบักเวอร์ หัวหอม หอมไปจนฮอดดังพ่อใหญ่มี พุ่นหละ ?กำลังหิวข้าวอยู่พอดี มา มา ทิดหาพาข้าวมากิน บ๊า..กลิ่นหอม เป็นตาแซบคัก? ?มา มา ทิด มากินพร้อมกัน?
ทิดดีกะหาพาข้าวมาลงให้พ่อเฒ่ากิน แต่ตัวเองบ่กล้ากินนำดอก (ผู้ได๋สิไปอยากเนาะ ลาบก้านกล้วยใส่ขี้เขียง) เทิงย่านมันบ่แซบถืกปาก เดี๋ยวพ่อเฒ่าจับได้ กะเลยไปจอบเบิ่งอยู่ห่างๆ
พ่อใหญ่มี เทิงหิว เทิงหอมกลิ่นลาบนกขุ่ม เพิ่นกะจัดการ ปั้นข้าวคุ่ย คำบักใหญ่ ลังคำกะหักบักพริกหน่วยใส่พร้อม เทิงเผ็ด เทิงแซบ กินอิ่มแล้ว กะกินน้ำ ลูบท้องหล่วยหล่วย พร้อมเว่าว่า
?โฮ้..ถ่าแม่นมีลวกผักสาบ กับลวกดอกกระเจียว มากินกับคือสิแซบคักกั่วนี่ แต่กะบ่เป็นหยัง เท่านี้กะแซบคักแล้ว บ๊า?.แมงตาแตก นี่ เฮ็ดจั่งได๋กินกะแซบตั๊วหนิ??
นกขุ่ม หรือ นกคุ่ม แม้มันสิเป็นนก แต่มันบ่ค่อยสินิยมชมชอบการบินสักเท่าได๋ ชีวิตส่วนใหญ่มันสิอาศัยอยู่ตามพื้นดิน บ่คือนกชนิดอื่นๆที่ชอบอาศัยอยู่เทิงต้นไม้ เทิงหลังคาบ้าน แต่กะบ่ใช่ว่านกขุ่มสิบินบ่เป็นเด้ บินได้อยู่ และนกขุ่มตามภาคอีสานบ้านเฮา กะสิหาได้ในช่วงฤดูร้อน เท่านั้น เริ่มมาตั้งแต่หลังจากเก็บเกี่ยวข้าวแล้ว กะสิเริ่มเห็นว่ามีนกขุ่ม ตามหัวไร่ปลายนา ตามป่าละเมาะ ส่วนฤดูการอื่นบ่ฮู้ว่ามันอพยพไปอยู่ประเทศได๋
จากที่เฮาฮู้ธรรมชาติของนกขุ่มว่า เป็นนกที่อาศัยอยู่ตามพื้นดิน หาเขี่ยอาหารกินคือไก่ บินได้บ่ไกลชอบแล่นหลายกว่าบิน แล้วกะยามนอน กะเฮ็ดหม่องนอนนำพื้นดิน ข้างกอหญ้า เป็นหม่อง ต่องหล่อง แต่งแหล่ง เป็นที่สังเกตุได้ว่า หม่องได๋ เป็นหม่องที่นกขุ่มนอน เมื่อเฮาฮู้ธรรมชาติดังนั้นแล้ว กะเลยมีวิธี หานกขุ่ม ได้หลายๆวิธี เช่น
1.การห่างนกขุ่ม อุปกรณ์ที่ต้องมี กะคือ ซิง เป็นซิงห่างนกขุ่ม ซึ่งสิมีขนาดน้อยกว่าซิงห่างไก่ การไปหาห่างนกขุ่มนี่ เฮาจะต้องมีการสำรวจก่อนว่า หม่องได๋ ดอนได๋ มีฮอยนกขุ่มมาหากิน เฮาจั่งค่อยไปห่าง ห่างนำหม่องฮอยมันหากินนั่นหละ แต่ว่าต้องใช้ซิงหลายๆอันจักหน่อย ห่างลัดกันไว้ ผู้ลังคนกะเอาข้าวเปลือก หรือข้าวสารไปโฮย ล่อไว้กะมี ผู้ลังคนกะฮ้อง เฮ็ดเสียงนกขุ่มอืด ฮ้อง อืด อืด ล่อมันมากะมีคือกัน บางทีต้องรอคอยเป็นค่อนมื้อกะมีกว่าสิห่างได้ แต่มื่อได๋หมาน ห่างคาวเดียวกะได้แล้ว
2.การไต้นกขุ่ม อุปกรณ์ที่ต้องมีกะคือ ไฟส่องสว่าง อาจสิเป็น แบตเตอรี่ หรือตะเกียงแก๊ส กะได้ อีกอย่างหนึ่งกะคือแห แห ตึกปลานี่หละ เอาใว้ไปหว่านเอานกขุ่ม การไปหาไต้นกขุ่มกะต้องไปหาเบิ่งหม่องฮอยมันนอนไว้แต่ยามกังเว็น อย่างที่เฮาฮู้ว่านกขุ่ม มันนอนอยู่นำพื้นดิน หม่องได๋มีกอหญ้า กอเฟียง หรือนำแจคันแทนา เฮากะเอาไฟไปหาแยงเบิ่ง ถ้าเห็นมันนอน กอดจอด แกดแจด อยู่กะให้ใช้แหหว่าน คลุมเอาเลย วิธีนี่สิได้นกขุ่มทีละหลายโต เพราะว่ามันสิมักนอน อยู่เป็นกลุ่ม ทีละสามสี่โต
3.การไล่นกคุ่ม วิธีนี่วัยรุ่นชอบใช้ แต่ส่วนใหญ่สิไปไล่นกขุ่มโดยบังเอิญ เวลาไปหาไล่แย้ คล้องกะปอม ย่างไปเห็นนกขุ่มบินปี๊ออกจากกอหญ้า กะแล่นไล่เลย นกขุ่มมันเป็นนกที่บินบ่ได้ไกล้ บินแต่ละครั้ง ข้ามได้ท่งนาเดียว พอบินลงงานนาแล้ว กะแล่นต่อไปอีก งานนาหนึ่ง เวลาคนแล่นนำไปทัน มันกะสิบินต่ออีก คนกะแล่นไล่อีก บินบ่เกินสามสีครั้งนกขุ่มมันกะสิเหมิดแฮง บินต่บ่ได้ พอคนแล่นนำทันกะย่างเลาะหาใกล้ๆหม่องนกขุ่มบินลง กะสิเห็น นกขุ่มหมอบอยู่ กะคุบเอาเลย วิธีนี้ ผู่เฒ่าใช้บ่ได้ เพราะว่า กว่านกขุ่มสิเหมิดแฮง คนกะสิเป็นลมก่อน
พอเอาได้นกขุ่ม มาแล้ว กะจัดการหลกขนให้หล่อนๆ แล้วกะลนไฟให่ขนน้อยมันออกดี หลังจากนั้นกะผ่าท้องแบ๋ขี้ออกให้เรียบร้อย แต่ระวังแหน่เด้อ ยามเปิดฝาข่องออก ค่อยๆเปิด เดี๋ยวนกขุ่มบินหนี สิได้กินลาบก้านกล้วยใส่ขี่เขียงเด้?
วิธีการเฮ็ดลาบนกขุ่ม กะบ่ยาก เฮ็ดคล้ายๆลาบแย้นั่นหละ กะคือ ต้องเอานกขุ่มไปปิ้งก่อนจั่งเอามาฟักให้แหลก ถ้าได้บ่หลายกะไปหาตัดก้านกล้วย มาฟักใส่จั่ง สี่ห้าก้าน แต่ว่าบ่ต้องขูดขี่เขียงใส่นำเด้อ มันสินัวโพด ต้มน้ำปลาแดกคน แล้วกะปรุงคือวิธีปรุงลาบ นั่นหละ แต่อย่าลืมเด้อ ข้าวคั่ว ต้องคั่วใหม่เด้อ มันจั่งหอม แล้วกะอย่าลืม ซอยใบเว่อร์ ใส่นำมันจั่งค่อยหอม
ปรุงแล้วกะหาลงกินเลย เก็บผักมากินกับหลายๆ ท้องสิบ่ได้ผูก แต่ผักกระโดน อย่าสะกินหลาย มันฝาด
คุ่ยลาบนกขุ่ม คำใหญ่ๆ โฮ้ ?แซบอีหลี? แมงตาแตก เฮ็ดจั่งได๋กินกะแซบ?.
Bookmarks