เบื่ออาหาร..อาการที่ไม่ควรมองข้าม - หมอรามาฯไขปัญหาสุขภาพ

คนที่ไม่เคยมีอาการเช่นนี้จะไม่เข้าใจเลยว่า อาการเบื่ออาหาร กินไม่ลง เป็นอย่างไร เพราะแทบทุกคนกินอาหารวันละ 2-3 มื้อหรือมากกว่า ดังนั้นเมื่อถึงเวลาอาหาร ก็จะรู้สึกหิว ท้องร้อง หรือแสบท้องเพราะน้ำย่อยถูกขับออกมาแล้ว แต่บางคนไม่ต้องถึงเวลาอาหาร ก็กินและกินได้ตลอดเวลา แม้จะไม่ใช่เวลาอาหาร ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่ทำให้อ้วนใครบ้างที่มีปัญหาเบื่ออาหาร

ทุกคนมีโอกาสเกิดความ รู้สึกเบื่ออาหารได้ เช่น เมื่อสมัยเด็กยังเรียนหนังสือ โดยเฉพาะตอนใกล้สอบซึ่งต้องดูหนังสือหามรุ่งหามค่ำ ทำให้กินอาหารได้น้อย เมื่อเติบโตขึ้น ความเบื่ออาหารจะปรากฏเมื่อเจ็บป่วยเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น เป็นไข้ เป็นหวัด หรือไม่สบอารมณ์คนใกล้ชิด เพื่อนร่วมงาน มีปัญหาในการทำงาน ซึ่งอาการเบื่ออาหารจะเกิดในระยะเวลาสั้น ๆ เมื่อร่างกายปกติหรือแก้ปัญหาได้แล้ว ความอยากกินอาหารก็กลับมาเหมือนเดิม หรือกินมากขึ้นกว่าเดิมอีก การเบื่ออาหารในระยะเวลาสั้น ๆ เช่นนี้ไม่ทำให้เกิดปัญหาแก่สุขภาพเท่าใดนัก แต่คนบางกลุ่มเมื่อเบื่ออาหารจะมีผลถึงสุขภาพหรือเจ็บป่วยได้ กลุ่มคนเหล่านั้น ได้แก่

ผู้สูงอายุ ปัญหาที่ทำให้เกิดอาการเบื่ออาหารมีหลายประการ เช่น การถูกทอดทิ้งให้อยู่ลำพัง ไม่มีใครหาอาหารให้ กินอาหารซ้ำ ๆ รายได้น้อยลง ฟันมีปัญหา เคี้ยวอาหารไม่ได้

ผู้ป่วย ทั้งผู้ป่วยที่นอนรักษาตัวที่บ้าน และผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาในโรงพยาบาล ส่วนหนึ่งจะรู้สึกเบื่ออาหารจากสาเหตุต่าง ๆ เช่น วิตกกังวลกับความเจ็บป่วยและการรักษา แปลกสถานที่ อาหารที่ได้รับบริการจากโรงพยาบาลไม่ตรงกับบริโภคนิสัย หรือผู้ป่วยบางคนได้รับยาที่ใช้ในการรักษา และผลข้างเคียงของยาทำให้เบื่ออาหาร เช่น การได้รับเคมีบำบัด

เด็กทั้งก่อนวัยเรียนและในวัยเรียน เด็กในวัยนี้ส่วนใหญ่ร่างกายและจิตใจกำลังเปลี่ยนแปลง ห่วงเล่นมากกว่ากิน จึงเล่นมากจนเบื่ออาหารและกินอาหารได้น้อย ถ้าพ่อแม่หรือผู้ดูแลไม่ให้ความสนใจ เด็กจะกินอาหารได้น้อยหรือไม่กินอาหารเลย ทำให้ได้รับพลังงานและสารอาหารน้อยลงไปด้วย

เด็กที่เจ็บป่วย ทุกครั้งที่มีอาการเจ็บป่วย เด็กมักจะกินอาหารได้น้อย หรือบางรายไม่ยอมกินอาหารเลย ทำให้ระยะเวลาในการเจ็บป่วยยาวนานขึ้น หรือมีโรคแทรกได้ง่าย
ปัญหาจากความเบื่ออาหาร

ผู้ที่มีอาการเบื่ออาหารแสดงว่ากินอาหารได้น้อยลงกว่าปกติ พลังงานและสารอาหารที่ร่างกายได้รับจะน้อยลง ไม่เพียงพอต่อความต้องการของร่างกายในขณะนั้น ปัญหาที่เกิดขึ้นจึงแตกต่างไปตามสภาพร่างกายของแต่ละคน เช่น ผู้ที่เบื่ออาหารเป็นคนที่มีน้ำหนักตัวมากกว่ามาตรฐานหรืออ้วน ความเบื่ออาหารจะทำให้น้ำหนักลดลง ผู้เบื่ออาหารมีน้ำหนักตัวปกติ จะทำให้น้ำหนักตัวลดลง ในระยะยาวจะเกิดภาวะขาดพลังงานและสารอาหาร ความแข็งแรงและความต้านทานโรคลดลง ทำให้เจ็บป่วยง่ายขึ้น ส่วนผู้เบื่ออาหารอยู่ในภาวะเจ็บป่วย การรักษาและฟื้นฟูให้ร่างกายกลับคืนสู่สภาพเดิมต้องใช้เวลานาน อาจเกิดโรคแทรกซ้อนหรือติดเชื้อได้ง่ายจากปัญหาภูมิคุ้มกันลดลง สำหรับผู้เบื่ออาหารที่อยู่ในวัยสูงอายุ ร่างกายจะได้รับพลังงานและสารอาหารน้อย ไม่เพียงพอต่อความต้องการ ทำให้ภูมิต้านทานลดลง เกิดการติดเชื้อได้ง่าย และสุดท้าย ผู้เบื่ออาหารเป็นเด็ก อาจทำให้ขาดพลังงานและสารอาหาร เกิดความเจ็บป่วยบ่อย ในระยะยาวการเจริญเติบโตช้าลง ส่งผลถึงความเจริญของสมอง และการเรียนรู้ช้าลงเมื่อโตเป็นผู้ใหญ่

สาเหตุการเบื่ออาหารเกิดจากโรคก็ได้ จากยาที่ใช้ก็ได้ เช่น ยาแอมเฟตามีน ยาแก้โรคซึมเศร้า ยากันชัก ยาแก้ปวด มอร์ฟีน รวมถึงผลจากหลังผ่าตัด เช่น ผ่าทอลซิน อาการปวดต่าง ๆ หากมีอาการเตือนดังต่อไปนี้ให้สงสัยว่าจะเป็นโรคเบื่ออาหารได้ 1) ปฏิเสธการที่จะเพิ่มน้ำหนักให้ใกล้เคียงปกติ 2) กลัวน้ำหนักขึ้นหรืออ้วนแม้ว่าขณะนั้นน้ำหนักจะต่ำกว่ามาตรฐาน 3) ในผู้หญิงมีการขาดประจำเดือนบ่อย ๆ 4) มีการประเมินสภาพของร่างกายตัวเองไม่ถูกต้อง ไม่กลัวผลแทรกซ้อนที่จะเกิดจากน้ำหนักที่น้อยเกินไป ผู้ป่วยจะมองว่าตัวเองอ้วนเกินไปทั้งที่ความจริงแล้วผอมเกินไป 5) หลีกเลี่ยงอาหารที่ต้องรับประทานร่วมกับผู้อื่นหรืองานเลี้ยงในสังคม 6) ออกกำลังกายมากเกินไป 7) หลีกหนีจากครอบครัวและเพื่อน

นอกจากนั้นผู้ที่เป็นโรคนี้มักจะไม่อยากรับประทานอาหาร รับประทานอาหารเล็กน้อย บางคนนำอาหารมาชั่งน้ำหนัก คนกลุ่มนี้มักจะชั่งน้ำหนักบ่อยๆ หากพบว่าน้ำหนักเริ่มจะขึ้นก็จะออกกำลังอย่างมาก บางคนทำให้อาเจียนหลังรับประทานอาหาร บางคนรับประทานยาระบาย ยาขับปัสสาวะ อาการทางร่างกายที่พบได้ เช่น อุณหภูมิต่ำ ขี้หนาว ผมเส้นเล็ก ท้องผูก และมีอาการบวม โรคแทรกซ้อนที่อาจจะพบได้แก่ โรคกระดูกพรุน หัวใจวาย ไตวาย เนื่องจากขาดน้ำ หน้ามืดเป็นลม ผมร่วง และขนขึ้นตามตาเนื่องจากร่างกายต้องการความอบอุ่นแนวทางการรักษา เมื่อเกิดอาการเบื่ออาหารจนทำให้น้ำหนักลดลง คงต้องหาสาเหตุว่าเกิดจากอะไร ถ้าเป็นเรื่องความเจ็บป่วยก็ต้องพบแพทย์เพื่อตรวจให้ทราบว่าเป็นโรคอะไร และทำการรักษา หากอยู่ในระหว่างรักษาตัวและมีอาการเบื่ออาหารร่วมด้วย คงเป็นเรื่องยากที่จะบอกว่าให้พยายามกิน พยายามกลืน เพราะกินไม่ลง กลืนไม่ลง จริง ๆ แต่การจะปล่อยให้น้ำหนักลดลงเรื่อย ๆ ในระยะยาวย่อมไม่ดีต่อสุขภาพแน่ การเปลี่ยนสถานที่กินอาหาร โดยเฉพาะไปกินอาหารกับเพื่อน ๆ ช่วยให้กินอาหารได้มากขึ้นและลดความเบื่ออาหารได้บ้าง การนำอาหารเสริมมาใช้ก็เป็นหนทางหนึ่งที่นำมาแก้ปัญหา แต่ต้องปรึกษาแพทย์หรือนักกำหนดอาหารที่มีความรู้ความเข้าใจด้านอาหารและโภชนาการเพื่อขอคำแนะนำ

อาหารเสริมในที่นี้ไม่ใช่ในรูปของยาเป็นเม็ด ๆ ที่เห็นทั่วไป แต่เป็นอาหารทางการแพทย์ในลักษณะเป็นผง นำมาชงหรือละลายน้ำดื่ม หรือเป็นน้ำที่เปิดกระป๋องแล้วดื่มได้เลย อาหารผ่านการทดลองทางการแพทย์มาแล้ว จึงปลอดภัยในการใช้ แพทย์จะให้อาหารชนิดนี้แก่ผู้ป่วยที่ไม่สามารถกินอาหารทางปากได้ โดยให้ผ่านสายให้อาหาร ซึ่งในท้องตลาดมีหลายชนิด แต่ละชนิดมีข้อจำกัดในการใช้แตกต่างกัน จึงต้องขอคำแนะนำจากแพทย์หรือนักกำหนดอาหารก่อน และไม่ควรหาซื้อมาใช้เอง เนื่องจากอาหารมีหลายชนิด แต่ละชนิดให้พลังงานและสารอาหารแตกต่างกัน รวมทั้งมีกลิ่นและรสไม่เหมือนกัน บางชนิดรสดีแต่กลิ่นแรง บางชนิดรสขมแต่กลิ่นหอม คนที่ไม่คุ้นกับกลิ่นและรสจึงไม่สามารถดื่มได้ทั้งที่มีประโยชน์และจำเป็นต้องดื่ม จึงเป็นเรื่องที่ต้องแก้ปัญหาอีกว่าทำอย่างไรจึงจะได้ประโยชน์จากอาหารเสริมหรือดื่มอาหารเสริมนั้นได้

ความรู้สึกเบื่ออาหารอาจเกิดขึ้นในระยะสั้น ๆ แล้วหายได้เอง แต่ถ้าเกิดขึ้นเป็นระยะเวลานานจนทำให้น้ำหนักตัวลดลง ก็จะเกิดปัญหาต่อสุขภาพได้ การสังเกตความเปลี่ยนแปลงของร่างกายทั้งของตนเอง คนใกล้เคียง หรือพ่อแม่ ผู้สูงอายุ เพื่อช่วยแก้ปัญหาเบื่ออาหารซึ่งจะนำไปสู่ปัญหาของสุขภาพในระยะยาวได้เป็นสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม.


ลิขสิทธิ์บน YouTube Credit By : https://www.youtube.com/watch?v=b_wXnwC7fP4

แหล่่งที่มา http://www.dailynews.co.th