กำลังแสดงผล 1 ถึง 2 จากทั้งหมด 2

หัวข้อ: คำประพันธ์ประเภทกลอนของลาว

  1. #1
    joe
    Guest

    คำประพันธ์ประเภทกลอนของลาว

    2. กลอน คือคำประพันธ์ที่มีลักษณะคล้องจองมีสัมผัส ดั่งเช่น กลอนประตู กลอนลาวได้แบบอย่างมาจาก กาพย์วิชชุมาลี เพราะคำกลอนลาวบทหนึ่งมี 7 คำ และมีคำบุพบทอีก 2-4 คำ หรือคำสร้อยอีก 2-4 คำ ลักษณะคำกลอนลาวจึงมี 7 9 11 คำ คำกลอนลาวแบ่งออกเป็น 4 ประเภท คือ
    2.1 กลอนอ่าน คือหนังสือจำพวกนิทานยาวๆ ซึ่งในสมัยโบราณเรียกว่า หนังสือผูก เช่น ท้าวสินไซ กาละเกด สุริวงศ์ ขุนทึงขุนเทือง ท้าวเจือง เป็นต้น หนังสือคำกลอนจำพวกกลอนอ่านนี้ใช้อ่านให้กันฟังเวลามีความเศร้าโศรก เช่น งานเฮือนดี หรือเวลาว่างจากงาน ตัวอย่างกลอนอ่านเรื่องท้าวเจือง ตอนท้าวเจืองสอนอ้ายคว่าง
    อันนึ่ง อย่าแข่งเขี้ยว ตำเตินเต็งขุน
    ให้ค่อย หอมแพนเปือง อยู่แข็งขนงขั้น
    กูก็ แค้นใจดั้ง ทำคุณลุนพ่อ เฮานี้
    เฮาพ่ำเลี้ยง หลายซั้นจึ่งบาน

    2.2 กลอนลำ คือ คำประพันธ์ที่หมอลำแต่งขึ้นสำหรับลำ ขับ หรือ ล่องของ ดนตรีคือแคน ลำเพื่อให้เกิดความสนุกสนาน หรือเพื่อรักษาโรคตามลัทธิผีฟ้าผีแถน กลอนลำธรรมดานั้นใช้คำกาพย์ก็ได้ ใช้คำกลอนประเภทกลอนอ่านก็ได้ แต่ต้องมีสัมผัสทั้งในและนอกไปจนจบเรื่อง เช่น
    มาเห็นน้อง อินตองแต้มแต่ง
    แต่พี่ แยงอยากเว้า นำเจ้าตั้งแต่ดน
    แต่พี่ คุบคว่าค้น หม่นเล่ากอเลา
    แต่พี่ ปองนำเอา ได้สี่ปีปายเข้า
    2.3 กลอนผญา คือ กลอนประเภทใดประหนึ่งในจำพวกกลอนอ่าน และกลอนลำ แต่เป็นบทสั้นไม่เป็นเรื่องยาว กลอนผญาเป็นกลอนที่บ่าวสาวคิดขึ้นพูดโต้ตอบกันในทันทีทันใด โดยเปรียบเทียบเอาสภาพแวดล้อม เช่น สัตว์ ต้นไม้ ภูเขา หรือเป็นคำสุภาษิตเพื่อกล่าวเตือนใจ ผญามาจากคำภาษาบาลีว่า ปัญญา หรือ ปรัชญา กลอนผญานับเป็นกลอนในวรรณคดีที่เป็นของลาวโดยแท้ไม่ได้มาจากภาษาอื่น ตัวอย่าง
    ยามเมื่อชลทาน้ำ ไหลนองท่วมท่ง
    มดบ่มีบ่อนซ้น ปลากั้งอะเห่ยหัว
    ยามเมื่อเดือนสามเสี้ยง ชลทีเขินขาด
    มดง่ามมันกะเจาะกะจอดเว้า หัวล้อต่อปลา
    2.4 กลอนร่ายหรือเทศน์ คำว่าร่ายมาจากเสียงนกกำลังร่ายกิ่งไม้ และเสียงชะนีกำลังร้องร่ายไม้ไปมา ดังคำกลอนในเรื่องท้าวฮุ่งว่า
    พอเมื่อสุดสอดดั้น ลงลุ่มเสียแสง
    นายพิมมะบาน ใส่ใจจำไว้
    ดีแก่วันแซงซ้าย พฤกษาถ้องเถื่อน
    ชะนีร่ายไม้ มวลฮ้องฮ่ำคอน
    กลอนร่ายมีลักษณะแตกต่างจากกลอนอ่านและกลอนลำมาก กลอนร่ายใช้สำหรับเทศน์หรือสูตรขวัญในพิธี ตัวอย่างกลอนร่ายสูตรขวัญ
    ศรีศรีสิทธิพระพรบวรอติเรก ไซยะมังคะละมหาสิริมังคะเรศ สวดเพดพร้อมอาคมขุนบรมปุ่นแต่งแล้ว ให้ลูกแก้วออกกินเมือง ฤทธิเรืองทรงแท่น มื้อนี้แม่นมหาคุณ ขุนแถนดาแต่งแล้วให้ลูกแก้วกิ่งลงมา เป็นราชาสืบสร้าง เมืองมิ่งกว้างมาครอง ขุนเจืองปองเป็นโชกโต้โลกย่อมลือซ่า ทรงอนุพาวายวอดยิ่ง เป็นเจ้าจอมมิ่งเมืองแมน แสงเมืองมาช่อยค้ำ



    3. โคลง คำโคลงหมายเอาคำประพันธ์ที่มีลักษณะสัมผัสตามรูปแบบที่กำหนดไว้ ซึ่งมีหลายแบบ ดังเช่น โคลง 7 หรือโคลงสุภาพได้แบบอย่างมาจากกาพย์บาลีที่เรียกว่า วิชชุมาลี และกาพย์สินธุมาลี มีกำหนดวรรคละ 7 คำ ไม่นับคำสร้อย ตัวอย่าง
    มาลากองกิ่งก้าน งามตู
    ดวงหนึ่งแลหลิงดู ซื่นซ้อย
    หอมรสทั่วชุมพู ถนัดยิ่ง เฮียมเอย
    ขอบพระคุณเจ้าข้อย ลื่นล้ำเสน่ห์หา
    4. สาน เขียนแบบอักษรลาว สาน มีความหมายมาจาก สาร ที่แปลว่าหนังสือ มาจากสันทะในภาษาบาลี เช่นในคำประพันธ์ลาวบทหนึ่งกล่าวว่า
    กบเขียดฮ้อง ประสงค์อ่านโคลงสาน
    งุเพาพิษ เยือกกลัวเกรงย้าน
    สาน หมายถึง จดหมายที่ส่งไปหากัน เป็นคำประพันธ์ธรรมดาหรือเป็นกลอนก็ได้ ถ้าเป็นของพระราชาเรียก พระราชสาสน์ สานนี้แปลมาจาก สาสนะ ในภาษาบาลีหมายถึง หนังสือทั่วไป แต่ในที่นี้จะกล่าวเฉพาะคำว่า สาน ที่คนหนุ่มสาวเขียนส่งหากันซึ่งมีลักษณะเป็นกาพย์กลอน
    สาน ความหมายของลาว คือ การจักสานดังนั้นการสานจึงเป็นการสอดประสานให้สัมพันธ์ เปรียบเสมือนหนุ่มสาวกำลังเกี้ยวพาราสีเพื่อสื่อสัมพันธ์ที่ดีต่อกัน สานที่หนุ่มสาวเขียนส่งกัน เช่น สานหงส์ สานยนต์ เขียนได้ทั้งฝ่ายหญิงฝ่ายชายโต้ตอบกัน ดังตัวอย่างต่อไปนี้
    สานของฝ่ายชาย
    สานนี้ซื่อว่าหงส์คำผ้ายเวหาเหินมา จิตประสงค์จอดยั้งหวังน้อยฝ่ายไกล บัดนี้ตนอ้ายปุนเปรียบได้ดั่งซายชาติพเนจร บินว่อนตามเวหาส่องลงบ่เห็นก้ำ จักแม่นกรรมหยังอ้ายจึงกลายเป็นหงส์เปลี่ยว เหลียวงวากหัวกิ่งไม้ไทรต้นก็บ่มี คันน้องมีแนวต้นโพธิ์ไทรให้ส่งข่าวแด่เนอ พอให้หงส์ปีดเหี้ยนได้เกาะก้านกิ่งไทรแดแม
    สานของฝ่ายหญิง
    สานนี้ซื่อวาโพธิ์ไทรกว้างสาขางามต้นไม้ใหญ่ ใจประสงค์ต่อเจ้าหงส์ผู้เวิ่นมา ย้านแต่หงส์คำผ้ายกลายหนีบ่เหลียวเบิ่ง นั้นแล้ว ติว่าไทรต่ำเตี้ยซิเสียซาดสกุล ซาดที่แนวนามต้นไทรสมแต่นกจาบติบ๋อ แนวหงส์เหินอยู่ฟ้าบ่หวังซ้ำว่าซิงอย ละตี๊


  2. #2
    นักปราชญ์เมืองอีสาน
    ศิลปินนักแต่ง ผญา
    สัญลักษณ์ของ ศรีสะท้าน
    วันที่สมัคร
    Aug 2006
    กระทู้
    4,179

    Re: คำประพันธ์ประเภทกลอนของลาว

    ดีครับดี ขอบคุณแทนผู้แสวงหาและอยากฮู้ในเรื่องกาพย์กลอน ในทางทฤษฎีคนส่วนหลายบ่อค่อยฮู้ที่มาที่ไป ว่ากำเนิดของฉันทลักษณ์ของลาวหรืออีสาน ว่ามีความเป็นมาจั่งได๋
    วรรณคดีล้ำลำนำเอื้อนเอ่ย เขยภาษาพากษ์เว้าลาวพื้นกล่าวไกล

กฎการส่งข้อความ

  • You may not post new threads
  • You may not post replies
  • You may not post attachments
  • You may not edit your posts
  •