ต่อจากตอนที่แล้ว

ดินสีอรุณ
(นิทานธรรมบท สำนวนอีสาน)
ตอนที่ ๔

ณ กรุงสาวัตถีประเทศใหญ่,
ทรงประทักษิณเยี่ยมไพร่ฟ้า,กัลยาผู้เลอโฉม

(ความย่อ พระเจ้าปเสนทิโกศล
กษัตริย์กรุงสาวัตถี
ประทับช้างบุณฑรีย์ทำประทักษิณพระนคร
ทอดพระเนตรเห็นสตรีผู้เลอโฉม)

ณ กรุงสาวัตถีประเทศใหญ่

กล่าวถึงภูธรท้าวกษัตริย์ใหญ่สาวัตถี
ปเสนทิโกศลราชา คือพระนามตนเจ้า
พระมเหสีเหง่า มัลลิกา ชินานาถ
เทียมพระบาทองค์เอกฟ้าประชาเชื้อชื่นชม

มีสนมกราบก้มเสนามาตย์มนตรี
ชาวบุรีเกรงขามกระเดื่องนามปานเสียงฟ้า
ยามว่าราชาเจ้าทรงพลายสารประพาสป่า
หมู่เสนากะห่อหุ่มฮักษาเจ้าดั่งนัยน์

พงศ์กษัตริย์นี้กะคล้ายกับหมู่เทวา
มีบุญญาซ่อยหนุนส่วนบุญซูค้ำ
ถ้าทรงธรรมกะยอย้องโมทนาประชาราษฎร์
ถ้าขาดธรรมกะมอดเมียนแผ่นดินไหม้ดั่งอเวจิ์

ตกยามค่ำมีนักฟ้อนย้อนเอ้ขับกลอมเสนาะหู
บ่อดสูแนวได๋มากมายกองล้าน
กระยาหารเสวยพร้อมภาช์คำเดียรดาษ
ทั้งข้าทาสรับใช้คณาล้นหมื่นประมาณ

เป็นเพราะทานเคยสร้างกุศลกรรมเคยก่อ
จึงเกิดมาพบพ้อโภคะถ่วนสู่อัน
แต่ว่าชาตินี้นั้นเพิ่นสิก่อความดี สรรพ์ได๋น้อ
หรือสิมีแต่ทางเสียให้ต่อติดตามเรื่อง
ฟังสำเนียงสำนวนข้อ ยอคดีชี้อ่าน
ขอเชิญชวนทุกท่านติดตามเรื่องต่อไป ฯ

ทรงประทักษิณเยี่ยมไพร่ฟ้า

มื้อหนึ่งพระบาทไท้เจ้าใหญ่โกศล
รับสั่งพลสารถีให้จัดเตรียมพลายสารช้าง
ลงจากปรางค์วังกว้างทรงสารตัวประเสริฐ
บุณฑรีก์ ช้างแก้วงามเหลื่อมทั่วนคร

แล้วกะจรไปผ่ายประทักษิณนคเรศ
ทรงสังเกตไพร่ฟ้าประชาเชื้อเผ่านิกร
คนกะอรซรฮ้าย เฮฮ้นฟ้าวไปเบิ่ง ลางคนนั่งทางเทิง
ลางคนเบิ่งอยู่ใต้บ้าน ประนมนิ้วกราบถวาย ฯ

กัลยาผู้เลอโฉม

เซาพักไว้ พญาหลวง ช้างใหญ่
กับทั้งพวก ไพร่ฟ้า ทรงช้าง ห่างวัง
ติดต่อตั้ง มาเว้าเรื่อง นางคราญ
งามค่อง จบปาน เทพแถน ลงมาปั้น ฯ

ในตอนนั้น ยังมีนางคราญหล่า โฉมเฉลางามค่อง
งามคืออินทร์แปลงไว้ ใสเกี้ยงฮางคิง
คิ้วคาดโค้งดังโด่งผมยาว
พราวๆ ใสประกายตาบัดแลจ้อง
สองแขนเบื้องนวยนายท้ายหล่าม
งามๆ ถัญอ่อนเนื้อพวงแก้มแจ่มสี

หญิงใด๋ๆ ในโลกนี้ยากที่สิเทียมเหมือน
คือดั่งเดือนเพ็ญพราวแสงดาวบ่เทียมได้
ไผกะยินดีด้วยอยากดอมดมเยาวเรศ
เหตุว่าจบลื่นล้นคนย้องทั่วแดน

แต่ว่านางนี้ยากแค้นแสนอดอยากแลงงาย
ได้สามีผู้ดีดอมกะว่าพอไคบ้าง
สองเขือพากันสร้างโฮงฮังต้นฮักใหม่
แม่นสิทุกข์ยากไฮ้แต่ใจสู้ไม่ละวาง

นี่ละพ่อแม่เอ้ย
เพิ่นว่าบุญกรรมสร้างแต่ปางหลังครั้งก่อนเก่า
ลางคนดำคือแมงเงา แต่ว่ารวยล้นฟ้าเงินใช้อั่งนอง
ลางคนค่องคิงเกี้ยงแสนงามสุดขนาด
แต่บ่มีบาทเบี้ยหาได้จ่ายกิน

ในตอนนี้
โฉมถวิลนางหล่าคนงามนุชนาถ
ฟังประกาศบอกเรื่องเจ้าเมืองไท้สิผ่านมา
จอมกษัตริย์เจ้าฟ้าเสด็จล่วงแดนดิน
หูได้ยินเสียงขานทหารวัง ป่าวดังก้อง

นางจึงยองไปผ่อเอี้ยม
พองย้านผิดธรรมเนียมอาญาฟ้าสิฟาดงอน
สิบนิ้วยอประณมกรถวายบังคมพระบาทเจ้า
มายุมั่น ฮอดหมื่นปี ละน่า พระคุณเอ้ย
ปรากฏตัวเพียงท่อนี้กะฟ้าวอ่วยเข้าเคหา
แนวเพิ่นเป็นพระราชาหมู่หงส์ทองคำเอ้
โตมันทองเคก้อนอยู่ไปกะอายเพิ่น
เกินกันกับดินฟ้าซาตานี้สังต่างกัน แท้น้อ

เผยแผ่ครั้งแรกที่นี่
ศรีเวฬุคามมุนี
sriwaylukammunee@hotmail.com
๒๓ ส.ค ๒๕๕๑