ว่านตูบหมูบ

[DK ยโสธร]

กินกับแจ๋ว กับตั๊กแกนทอด กับป่น แช่วงฤดูร้อน ประมาณเดือน 6 (เดือนมิถุนายน) อาหารตามธรรมชาติของคนอีสาน ได้จากป่าเป็นส่วนให่ อาหารประเภทหนึ่งที่นิยมคือ "หมกกะปอมใส่ว่านอีอูบ" ก่อนที่จะเป็นหมกกะปอม ต้องเตรียม กะปอม (กิ้งก่า) สับละเอียด ใส่ลงในใบตองกล้วย เติมพริกน้ำปลา เกลือ น้ำปลาร้า และที่ขาดไม่ได้คือ ว่านอีอูบ ซึ่งเป็นผักที่มีสรรพคุณดับกลิ่นคาว ของกะปอม เป็นอย่างดี คลุกเคล้าให้เข้ากัน แล้วนำไปนึ่งให้สุก รับประทานกับข้าวเหนียวร้อนๆ รสแซ่บ อย่าบอกใคร หรือจะเป็น "หมกแมงเงา ใส่อีอูบ" แมงเงา คือ แมลงป่องช้าง ซึ่งขุด หาได้จากป่าโคก จะนำแมงเงามาสับละเอียด ใส่ว่านอีอูบ ซึ่งจะช่วยดับกลิ่นฉุนจากตัวแมงเงา และได้กลิ่นหอมจากว่านอีอูบแทน แล้วนำไปนึ่งให้สุก รสแซ่บไม่แพ้ หมกกะปอม
อีอูบ หรือตูบหมูบ เป็นพืชใบเลี้ยงเดี่ยวจัดอยู่ในวงศ์ข่า หรือขิง (Zingiberaceae) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Kaempferia rotunda L. มีชื่อเรียกตามท้องถิ่นต่างๆ กันไป เช่น เปราะป่า เปราะหอม ว่านหาวนอน ว่านนอนหลับ ว่านดอกดิน ว่านส้ม หรือเอื้องดิน เป็นต้น
ว่านอีอูบ เป็นพืชชนิดหนึ่ง ที่พบในป่าโคก หรือป่าเต็งรัง ในภาคอีสาน ชาวบ้านจะเก็บทั้งต้น ใบอ่อน และหัว (ราก) มาประกอบอาหาร ประโยชน์ด้านอื่นๆ ตามภูมิปัาพื้นบ้านอีสาน จะใช้ด้านสมุนไพร ใช้หัว (รากซึ่งมีลักษณะเป็นปม เล็กๆ จำนวนมาก อยู่เป็นกระจุก) เป็นยาขับลม ใช้น้ำมันหอมระเหยจากหัว ดมบรรเทาอาการวิงเวียน ซึ่งในปัจจุบันได้มีการประยุกต์สกัดน้ำมัน ดังกล่าวผลิตเป็นน้ำหอม เป็นอุตสาหกรรมอีกด้วย
ซ๊บแซบ