มหาบัณฑิตแห่งมิถิลานคร
พิมพ์ครั้งแรก พ.ศ.๒๔๙๕
น.อ. แย้ม ประพัฒน์ทอง
มหาบัณฑิตแห่งมิถิลานคร มีโครงเรื่องหลัก ไม่สู้พิศดารนัก เสนอ ชีวิตตั้งแต่วัยเด็กซึ่งเข้ารับราชการตั้งแต่ ๗ ขวบ มีความปรีชาสามารถ ในการขบคิดปริศนา แก้ปัญหาให้ลุล่วงไป ไม่ว่าจะเป็นการเล่นตามประสาเด็กหรือในการดำรงชีวิตส่วนตัว และรัฐกิจ ชีวิตจึงรุ่งเรือง เป็นที่โปรดปรานของพระราชา เมื่อวัยสูงขึ้นก็เลื่อนจากตำแหน่งที่ปรึกษาราชการแผ่นดินเป็นผู้สำเร็จราชการบริหารปกครองบ้านเมืองโดยตรง
ความธรรมดาของโครงเรื่องนี้อุ้มความพิสดารอยู่ ความพิสดารของมหาบัณฑิตแห่งมิถิลานคร อยู่ที่เป็นเรื่องซึ่งประกอบด้วยเรื่องย่อยๆ มากมาย ทั้งจบในตัวเอง และเป็นส่วนหนึ่งของแกนของเรื่องหลัก ความจริงจะมองได้ว่าชีวิตของพระมโหสถ ก็เฉกเช่นชีวิตทั้งหลาย ที่ชีวิตแต่ละชีวิต แม้ว่าจะเป็นเรื่องหนึ่งก็จริง แต่แต่ละชีวิตนั้นมีเหตุการณ์ มีเรื่องต่างๆ นับสิบนับร้อยประกอบกันขึ้น อาจจะมองได้ว่าโครงเรื่องใหญ่นั้นทำหน้าที่รองรับเรื่องย่อยๆ หลายสิบเรื่อง ประหนึ่งอาคารใหญ่ที่ดูราบเรียบภายนอกนั้น ความน่าชื่นชมอยู่ที่แต่ละห้อง แสดงความล้ำเลิศของความเป็นปราชญ์ และประดับด้วยความอลังการของการใช้ภาษา
เรื่องย่อยๆ ในเรื่องใหญ่ของมหาบัณฑิตแห่งมิถิลานคร นั้นอยู่ในหลายๆ ลักษณะต่างๆ สถานการณ์ เป็นต้นว่า การแสวงหาความจริงดุจผู้พิพากษา ดังเรื่องตัดสินว่าเด็กเป็นบุตรของใคร และหญิงเป็นภรรยาของชายใด การแก้ไขปมปัญหาด้วยความรู้ธรรมชาติของสรรพสิ่ง ดังเรื่องพิเคราะห์ท่อนไม้ว่าทางไหนเป็นโคน ทางไหนเป็นหลาย อันแสดงให้เห็นถึงแววปราชญ์ตั้งแต่เล็ก ครั้นเมื่อรับราชการก็ผจญกับศึก ทั้งศึกที่เป็นการต่อสู้กันทางปัญญาและศึกสงครามที่ต่อสู้กันด้วยอาวุธและเล่ห์กลยุทธ์ รวมถึงธรรมยุทธ์ แต่ใช่ว่าชัยชนะทั้งหมดที่ได้รับในท้ายที่สุด เป็นเพราะความเป็นซูเปอร์แมนของพระมโหสถ แท้จริงแล้วมีบางครั้งที่พระมโหสถตัดสินใจผิดตกอยู่ในทีคับขัน การแก้ไขสถานการณ์จากร้ายให้กลายเป็นดี รวมทั้งความสำเร็จในหลายกรณีนั้นมิสามารถเกิดขึ้นได้ ถ้ามิใช่เป็นเพราะความช่วยเหลือของภรรยา ของผู้ร่วมงาน ของนกแขกเต้า
ความพิเศษของพระมโหสถอยู่ที่การประสานกันระหว่างปัญญากับคุณธรรมจนกระทั่งในตอนท้ายของเรื่อง อดีตศัตรูที่เคยคั่งแค้นพระมโหสถอย่างถึงที่สุดก็กลับลำดับค่าชีวิตของพระมโหสถสูงกว่าค่าชีวิตของคนสำคัญของตน ไม่ว่าจะเป็นมารดาภรรยา น้องชายคู่บัลลังก์ สหายสหชาติ ราชครู และกระทั่งชีวิตของตนเอง นับว่าเป็นความรุ่งโรจน์สูงสุดที่พระมหาราชาพระองค์หนึ่งจะเทิดทูนพระมโหสถถึงขั้นนั้น
[radio]http://dc136.google.co.th/img/92433449/d17ca23/dlink__2Fdownload_2F92433449_2Fd17ca23_3Ftsid_3D20090607-185248-7c9593c0/preview.mp3[/radio]
Bookmarks