สวัสดิรักษา

[auddy228]

สวัสดิรักษา



สวัสดิรักษา เป็นวรรณกรรมที่แต่งขึ้นเพื่อสอนชายโดยเฉพาะ มีผู้แต่งหลายคนหลายสมัย แต่โครงเรื่องเดียวกันหมดคือสอนชาย มีเนื้อหาที่เป็นทั้งข้อห้ามและข้อปฏิบัติตามความเชื่อที่มีมาแต่โบราณเกี่ยวกับทิศ คำสอนของศาสนา ลัทธิประเพณีและค่านิยมของสังคม ซึ่งเนื้อหาดังกล่าวเปลี่ยนไปตามยุคสมัยที่แต่ง ผู้แต่งส่วนใหญ่นิยมใช้ภาษาที่มีลักษณะเป็นอภิสิทธิ์ของกวีหรือกวียานุโลม คุณค่าของสวัสดิรักษา คือการสอนให้รู้จักปฏิบัติตนเป็นคนดี เพื่อความมีสิริมงคลกับชีวิต

สำหรับสุภาษิตคำกลอนเรื่องสวัสดิรักษาบทนี้ สุนทรภู่ ได้แต่งถวาย สมเด็จเจ้าฟ้าอาภรณ์พระเจ้าลูกยาเธอ ในพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เนื่องจากพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ทรงมอบพระเจ้าลูกยาเธอพระองค์นี้ให้เป็นศิษย์ศึกษาอักษรสมัยในสำนักสุนทรภู่ เมื่อครั้งที่ท่านสุนทรภู่พ้นโทษออกมาใหม่ๆ และได้กลับเข้ารับราชการเหมือนเดิม สันนิษฐานว่าแต่งขึ้นเมื่อปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ในระหว่างปีพ.ศ.2364 ถึงปีพ.ศ.2367

๏ อนึ่งภูษาผ้าทรงณรงค์รา ...... ให้มีครบเครื่องเสร็จทั้งเจ็ดสี
วันอาทิตย์สิทธิโชคโฉลกดี...... เอาเครื่องสีแดงทรงเป็นมงคล
เครื่องวันจันทร์นั้นควรสีนวลขาว..... จะยืนยาวชันษาสถาผล
อังคารม่วงช่วงงามสีครามปน...... เป็นมงคลขัตติยาเข้าราวี
เครื่องวันพุธสุดดีด้วยสีแสด...... กับเหลือบแปดปนประดับสลับสี
วันพฤหัสจัดเครื่องเขียวเหลืองดี.... วันศุกร์สีเมฆหมอกออกสงคราม
วันเสาร์ทรงดำจึงล้ำเลิศ...... แสนประเสริฐเสี้ยนศึกจะนึกขาม
หนึ่งพาชีขี่ขับประดับงาม ..... ให้ต้องตามสีสันจึงกันภัยฯ


๏ อนึ่งว่าถ้าจะลงสรงสนาน ...... ทุกห้วยธารเถื่อนถ้ำแลน้ำไหล
พระพักตร์นั้นผันล่องตามคลองไป .... ห้ามมิให้ถ่ายอุจจาร์ปัสสาวะ
อย่าผินหน้าฝ่าฝืนขึ้นเหนือน้ำ ...... จะต้องรำเพรำพัดซัดมาปะ
เมื่อสรงน้ำสำเร็จเสร็จธุระ ..... คำนับพระคงคาเป็นอาจิณฯ


๏ อนึ่งวิชาอาคมถมถนำ .... เวลาค่ำควรคิดเป็นนิจศีล
จึงศักดิ์สิทธิ์ฤทธิรณพ้นไพริน..... ให้เพิ่มภิญโญยศปรากฏไป ฯ


๏ อนึ่งสุนัขมักเฝ้าแต่เห่าหอน .... อย่าขู่ค่อนด่าว่าอัชฌาสัย
เสียสง่าราศีมักมีภัย ... คนมิได้ยำเยงเกรงวาจา
อนึ่งเขฬะอย่าถ่มเมื่อลมพัด..... ไปถูกสัตว์เสื่อมมนต์ดลคาถา
อนึ่งพบปะพระสงฆ์ทรงศีลา...... ไม่วันทาถอยถดทั้งยศทรัพย์
อนึ่งอย่าว่าแดดแลลมฝน..... อย่ากังวลเร่งวันให้พลันดับ
เมื่อเช้าตรู่สุริยงจะลงลับ...... จงคำนับสุริยันพระจันทร
อนึ่งเล่าเข้าที่ศรีไสยาสน์ ..... อย่าประมาทหมั่นคำนับลงกับหมอน
เป็นนิรันดร์สรรเสริญเจริญพร..... คุณบิดรมารดาคุณอาจารย์ฯ


๏ อนึ่งผ้าทรงจงนุ่งเหน็บข้างขวา...... กันเขี้ยวงาจระเข้เดรัจฉาน
อนึ่งอย่าไปใต้ช่องคลองตะพาน...... อย่าลอดร้านฟักแฟงแรงราคี
ทั้งไม้ลำค้ำเรือนแลเขื่อนคอก..... ใครลอดออกอัปลักษณ์เสียศักดิ์ศรี
ถึงฤทธิ์เดชเวทมนตร์ดลจะดี ...... ตัวอัปรีย์แปรกลับให้อัปรา
อนึ่งไปไหนได้พบอสภซาก..... อย่าออกปากทักทายร้ายนักหนา
ให้สรงน้ำชำระพระพักตรา ...... ตามตำราแก้กันอันตรายฯ


๏ อนึ่งเครื่องผูกลูกสะกดตระกรุดคาด..... เข้าไสยาสน์ยามหลับทับฉลาย
เครื่องอาวุธสุดห้ามอย่าข้ามกราย ...... อย่านอนซ้ายสตรีมักมีภัย
อนึ่งวันจันทร์คราสตรุษสารทสูรย์ ....... วันเพ็ญบูรณ์พรรษาอัชฌาสัย
ทั้งวันเกิดเริดร้างให้ห่างไกล ....... ห้ามมิให้เสนหาถอยอายุ
แม้นสตรีมีระดูอย่าอยู่ด้วย ....... ถ้ามิม้วยก็มักเสียจักขุ
มักเกิดมีฝีพองเป็นหนองพุ ....... ควรทำนุบำรุงองค์ให้จงดีฯ


๏ อนึ่งนั้นวันกำเนิดเกิดสวัสดิ์ ....อย่าฆ่าสัตว์เสียสง่าทั้งราศี
อายุน้อยถอยเลื่อนทุกเดือนปี ...... แล้วมักมีทุกข์โศกโรคโรคา
อนึ่งบรรทมถ้าลมคล่องทั้งสองฝ่าย ..... พระบาทซ้ายอย่าพาดพระบาทขวา
ข้างขวาคล่องต้องกลับทับซ้ายมา ...... เป็นมหามงคลเลิศประเสริฐนัก
อนึ่งว่าถ้าจะจรแลนอนนั่ง...... สำเนียงดังโผงเผาะเกาะกุกกัก
คือคุณผีปิศาจอุบาทว์ยักษ์....... ใครทายทักถูกฤทธิ์วิทยาฯ


๏ ขอพระองค์จงจำไว้สำเหนียก ..... ดังนี้เรียกเรื่องสวัสดิรักษา
สำหรับองค์พงศ์กษัตริย์ขัตติยา..... ให้ผ่องผาสุกสวัสดิ์ขจัดภัย
บทโบราณท่านทำเป็นคำฉันท์..... แต่คนนั้นมิใคร่แจ้งแถลงไข
จึงกล่าวกลับซับซ้อนเป็นกลอนไว้ ..... หวังจะให้เจนจำได้ชำนาญ
สนองคุณมุลิกาสามิภักดิ์ ...... ให้สูงศักดิ์สืบสมบัติพัสถาน
แม้นผิดเพี้ยนเปลี่ยนเรื่องเบื้องโบราณ .....ขอประทานอภัยโทษได้โปรดเอยฯ

[khonsurin]

อ่านแล้วรู้สึกประทับใจมากนะคะ ขอบคุณนะคะ