ศรีสุวรรณรำพันรักนางเกษรา


บทเห่กล่อมเรื่อง พระอภัยมณี (1)

พระอภัยมณี เป็นกลอนนิทานที่มีความยาวมากถึง 95 เล่มสมุดไทย แบ่งเป็น 64 ตอน
เป็นนิทานคำกลอนที่ได้รับความนิยมมาก บทเห่กล่อมเรื่องพระอภัยมณี นี้ สุนทรภู่แต่งขึ้นในสมัยรัชกาลที่ 4 มีทั้งสิ้น 8 ช่วง ลักษณะบทประพันธ์ช่วงนี้จะเป็นกาพย์ แต่ละช่วงนำมาจากเรื่องราวบางตอนของเนื้อเรื่องพระอภัยมณี ได้แก่

ช่วงที่ 1 ตอนศรีสุวรรณรำพันรักและชมโฉมนางเกษรา
ช่วงที่ 2 ตอนนางสุวรรณมาลีบวช โดยมีสินสมุทรและอรุณรัศมีบวชตามมาอยู่ด้วย
ช่วงที่ 3 แยกบทเห่กล่าวถึงตัวอรุณรัศมี
ช่วงที่ 4 แยกบทเห่กล่าวถึงตัวสินสมุทรและอรุณรัศมี
ช่วงที่ 5 ตอนนางละเวงเดินไพร ควบม้าหนีพระอภัย
ช่วงที่ 6 ตอนพระอภัยติดท้ายรถนางละเวงและพยายามตามเกี้ยว
ช่วงที่ 7 แยกบทเห่กล่าวถึงพระอภัยมณี พยายามเข้าพบนางละเวง
ช่วงที่ 8 นางละเวงใจอ่อน และบทเห่นางสุลาลีวัน ยั่วเย้าและเอาใจช่วยพระอภัย



ช่วงที่ 1 ตอนศรีสุวรรณรำพันรักและชมโฉมนางเกษรา

เห่เอยเห่ละห้อย................... พราหมณ์น้อยศรีสุวรรณ
แรมสำนักตำหนักจันทน์..... พระสุริยันสนธยา
ให้อาดูรพูนเทวศ................. ถึงแก้วเกษรา
ได้เห็นพักตร์ลักขณา .......... ยังติดตาทุกนาที
ชมแท่นทองที่รองทรง........ ของอนงค์องค์บุตรี
หอมหวนยวนยี................. อยู่ในที่ไสยา
เผยพระแกลแลกระจ่าง...... เห็นเดือนสว่างในเวหา
ทรงกลดรจนา.................... เหมือนนวลหน้าพระน้องนวล
อนาถหนาวเศร้าสร้อย ...... ให้ละห้อยโหยหวน
นึกเห็นเมื่อเล่นสวน......... เลิศล้วนลักขณา
เนตรขนงวงวิลาศ ........... พิศเพียงบาดนัยนา
พระกรรณแก้วแววตา..... ดังกลีบผกาโกมล
สองกรก็อ่อนชด............ ดังงอนรถพระสุริยน
ปรางประพระสุคนธ์ ..... พิศเพียงผลลูกจันทน์
ทรวดทรงพระองค์อ่อน... ดังอัปสรสาวสวรรค์
โกมุทบุษบัน ................... ไม่เทียมถันประทุมา
โอฐสะอาดดังชาดจิ้ม ...... เมื่อยามยิ้มดังเลขา
เมื่อเนตรน้องมาต้องตา .... ดังสายฟ้ามาฟาดทรวง
แสนรักสลักอก................. ยิ่งกว่ายกภูเขาหลวง
จะใคร่อุ้มพุ่มพวง............. มาแนบทรวงไสยา
ผิวเหลืองระเรืองรอง......... เหมือนเนื้อทองธรรมดา
แม้นสมรักจะลักพา......... ลงเภตรากางใบ
ดูเนื้อน่วมอยู่นุ่มนิ่ม........ จะชมชิมให้อิ่มใจ
แม้นลมดีจะคลี่ใบ ......... แล่นไปในนที
จะปลอบประโลมโฉมฉาย ....... ขึ้นนั่งบนท้ายบาหลี
แย้มสรวลยวนยี.................... จะชวนชี้ให้ชมปลา
มีต่างต่างกลางทะเล............ ทั้งจะเข้เหรา
ฝูงกระโห้ทั้งโลมา............. เคลื่อนคลาอยู่ตามกัน
กุ้งกั้งแลมังกร ................... สลับสลอนหลายพรรณ
นาคราชผาดผัน.................. ปลาอำพันตะเพียนทอง
วาฬใหญ่ขึ้นไล่คู่...................... ผุดฟู่พ่นฟอง
เงือกงูดูคะนอง........................ ลอยล่องชโลธร
กริวกราวก็เต้าตาม ................... ฉนากฉลามสลับสลอน
คลาเคล้าสำเภาจร..................... ในสาครรายเรียง
เกาะใหญ่ไม้ชอุ่ม .................. เป็นพุ่มพุ่มเคียงเคียง
เหมือนจอกน้อยลอยเรียง ....... พิศเพียงจะเพลินใจ
นิ่งนึกจนดึกดื่น...................... ถอนสะอื้นอาลัย
เคลิ้มระงับหลับไป................ อยู่ในห้องไสยา เอยฯ