นางพญากาเผือก...

[ระพินทร์]

นางพญากาเผือก

เรื่องนางพญากาเผือกนี้ เป็นตำนานพื้นบ้านไทยภาคกลางที่พยายามอธิบาย

ความเกี่ยวพันของพระพุทธเจ้าทั้ง ๕ พระองค์ ซึ่งเชื่อกันว่าในภัทรกัปนี้จะมีพระพุทธเจ้า

มาตรัสรู้สั่งสอนมนุษยชาติ ๕ พระองค์ คือ พระกกุสันโธ พระโคนาคมโน พระกัสสป พระ

สมณโคดม และพระศรีอาริยเมตไตร ปัจจุบันเป็นศาสนาของพระพุทธเจ้าองค์ที่สี่ มีระยะ

เวลา ๕,๐๐๐ ปี ต่อไปก็จะถึงศาสนาพระศรีอาริย์จนสิ้นภัทรกัปนี้ ตอนจะสิ้นภัทรกัปสังคม

จะเสื่อมเป็นกลียุค แล้วเกิดไฟบรรลัยกัลป์ล้างโลกขึ้นครั้งหนึ่ง

แต่อย่างไรก็ตาม ตำนานเรื่องนางพญากาเผือกนี้ได้กล่าวถึงพระพุทธเจ้า ๕ พระองค์

แต่ก็ไม่ใช่เป็นเรื่องที่อยู่ในพุทธประวัติ เพียงนำชื่อพระพุทธเจ้ามาเกี่ยวข้องบางตอน โดย

ใช้วิธีอธิบายแบบลากเข้าความซึ่งอาศัยเสียงของคำที่ใกล้เคียงกัน กกุสันโธ เป็นชื่อพระ

โพธิสัตว์ที่แม่ไก่นำไปเลี้ยง จะเห็นว่า ๒ พยางค์แรก มีเสียงใกล้เคียงกับคำว่า กกุฏ ซึ่ง

แปลว่านกเขา หรือนกพิราบ และใกล้เคียงเสียงแม่ไก่เวลาเรียกลูกมาหากิน องค์ที่นาค

เลี้ยงเรียกว่า โคนาคมโน มีคำว่านาคอยู่กลางคำ องค์ที่เต่าเลี้ยงชื่อว่า กัสสปะ ก็ลากเข้า

หาคำบาลีว่า กจฺฉปฺ แปลว่า เต่า องค์ที่วัวนำไปเลี้ยงชื่อโคดม มีคำว่า โค นำหน้า และองค์

ที่ราชสีห์เก็บได้มีคำว่า ศรี นำหน้า คือ ศรีอาริยเมตไตร

เนื้อเรื่องจึงเป็นจินตนาการของคนโบราณ ที่สร้างเรื่องราวขึ้นมา

เล่าสู่กันฟังเพื่ออธิบายสาเหตุของพิธีลอยกระทง ซึ่งในบางท้องถิ่นอาจจะมีเรื่องราวแตก

ต่างกันไปคัดลอกจาก หนังสือ ?นิทานพื้นบ้าน? โดย ธวัช ปุณโณทก

นางพญากาเผือกทำรังอยู่บนต้นไม้ใกล้ฝั่งน้ำ มีไข่ห้าฟอง ครั้งหนึ่งเกิดพายุ

และฝนตกหนักได้พัดต้นไม้โค่นลงแม่น้ำ ไข่ทั้งห้าฟองของนางพญากาเผือกลอยกระจัด

กระจายไปตามกระแสน้ำ ฟองที่หนึ่งแม่ไก่เก็บได้ ฟองที่สองนาคเก็บได้ ฟองที่สามเต่า

เก็บได้ ฟองที่สี่วัวเก็บได้ ส่วนฟองที่ห้าราชสีห์เก็บได้ สัตว์ทั้งห้าก็นำไข่ไปกกจนเกิดเป็น

ตัวเมื่อไข่ฟักเป็นตัวกลับกลายเป็นเด็กชายทั้งห้าคน และสัตว์ที่เลี้ยงดูเด็กทั้งห้าก็ตั้งชื่อ

ตามลำดับดังนี้

กกุสันโธ โคนาคมโน กัสสปะ โคดม และศรีอาริยเมตไตร

ครั้นเจริญวัย เด็กทั้งห้าก็พยายามถามหาพ่อแม่เดิมของตน สัตว์ที่เป็นแม่เลี้ยงก็เล่าได้แต่

เพียงว่าเก็บไข่ที่ลอยน้ำมา เด็กทั้งห้าจึงลาแม่เลี้ยงติดตามหาพ่อแม่เดิมของตน แต่ละคน

ต่างก็เดินทางพเนจรติดตามหาพ่อแม่เลียบริมฝั่งแม่น้ำ

ในที่สุดได้เดินทางมาพบกันและได้ไต่ถามความเป็นมา ซึ่งทุกคนต่างก็ทราบว่า

ตนเกิดจากไข่ลอยน้ำเหมือนกันและเกิดในวันเดียวกัน เป็นที่อัศจรรย์ใจนักก็เลยคิดว่าน่า

จะมีแม่เป็นคนคนเดียวกัน จึงร่วมเดินทางติดตามแม่ด้วยกันทั้งห้าคน เด็กทั้งห้าได้สืบเสาะ

หาแม่เท่าใดก็ไม่มีใครทราบ จึงทำพิธีเซ่นสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้บอกทิศทางติดตามแม่

ด้วยบุญบารมีของเด็กทั้งห้า นางพญากาเผือกซึ่งตายไปแล้วเกิดเป็นเทพอยู่บนสวรรค์

ก็มาปรากฎตัวให้เห็น และบอกว่าตนเป็นแม่เด็กทั้งห้า นางได้บอกสาเหตุที่ลูกได้

พลัดพรากกันเมื่อครั้งเกิดพายุใหญ่ เด็กทั้งห้าจึงถามว่าพวกเขาอยากจะตอบสนองคุณ

มารดาจะกระทำได้โดยวิธีใด

นางพญากาเผือกจึงบอกว่า ?ในวันเพ็ญเดือนสิบสอง ซึ่งเป็นวันที่พลัดพราก

กัน ให้ลูกๆ ทำกระทงลอยน้ำไปหาแม่ โดยนำไข่สัตว์มาใส่ในกระทง และนำด้ายมาทำ

เป็นรูปเครื่องหมายตีนกา จุดไฟลอยไปตามน้ำพระคงคา กระทงจะไปถึงแม่? หลังจากนั้น

เด็กชายทั้งห้าก็ทำกระทงลอยน้ำในวันเพ็ญเดือนสิบสองทุกปี และผู้คนอื่นๆ ต่างก็ทำ

กระทงลอยน้ำตามเด็กทั้งห้า จึงมีการทำพิธีลอยกระทงสืบมา

ข้อคิดที่ได้การทดแทนบุญคุณของผู้มีพระคุณกระทำได้หลายวิธี ทั้งนี้ ผู้รำลึกถึงและทด

แทนบุญคุณของบุพการีคือผู้เจริญ

[เซียนเมา]

โอ...ตำนานลอยกระทงเป็นจั่งซี่นี่เอง หัวแต่เคยใด้ยินนี่หละ

[พิณอิสระ]

ก็ว่ากันตามที่รู้มานะครับ

หนังสือก้อมต่างคนต่างมี ก้อนขี้ซีก้อนน้อยก้อนใหญ่
หนังสือก้อมต่างคนต่างมี โตบาลีต่างคนต่างได้
ศิษย์ต่างวัด อาจารย์ต่างบ้าน คนหัวล้านหามื้อบ่ถืกกัน ครับ

ตำนานนางพญากาเผือกฉบับไทอีสานเฮากะมีอ้างถึง พระเจ้าห้าพระองค์ดั่งที่กล่าวมาหั่นล่ะครับ แต่อาจสิผิดแผกแตกต่างกันไปแน๊ โดยเฉพาะตอนสุดท้าย นางพญากาเผือกสั่งควมลูกทั้งห้า คันคึดฮอดคุณแม่กะให้ก่วยตีนกาบูชาพญากาเผือก ในเทศกาลออกพรรษาทางอีสานสิพากันใต้เทียน เฮ็ดฮ้านขึ้นมา เอาเทียนมาก่วยตีนกา ใต้บูชาพญากาเผือก บูชาพระเจ้าห้าพระองค์กันครับ