การละเล่นพื้นบ้าน
ชื่อ
ค่าวเพลงซอดาววีไก่น้อย
ภาคเหนือ
จังหวัด แพร่



วิธีการเล่น
เป็นบทร้อง คำประพันธ์ร้อยกรองภาคเหนือประเภทหนึ่ง ที่เล่าถึงตำนานดาวลูกไก่ ในการขับร้องค่าวเพลงซอนี้ จะมีลูกคู่รับบทตอนจบ แต่ละบท ว่า อื่อ... แล้วทวนวรรคสุดท้าย จึงนิยมเรียกว่าซอเพลงอื่อ
ทำนองเพลงซอนี้คล้ายทำนองเพลงซอพระลอ มีเนื้อร้องดังนี้
ก่อยฟังยังก่อนเต๊อะเจ้า ตามเก้าเหง้าค่าวนี้ออกจากในธรรม
ตี่เปิ้นกล่าวไว้ข้าเจ้าได้จื่อได้จำ ก่อนไก่ออกจากในธรรมเป๋นระบำเพลงอื่อ
(อื่อ....... มาเป็นระบำเพลงอื่อ)
ค่าวนี้เป๋นค่าวดาววีตี่เจ้าได้จำได้จื่อ ได้ตกแต่งแป๋งหื้อเป็นค่าวซอเพลง
ยังมีปู่ญ่าสองเฒ่าชราบ่กล้าบ่เกร่ง ฮอดถึงเดือนดับเดือนเป็งจำศีลกินตานบ่ขาด
(อื่อ.........จำศีลกินตามบ่ขาด)
ยังมีวันหนึ่งนั้นหนาเป๋นวันเดือนเป็งสะอาด ท่านเจ้าจักมากุมบาตรเฮาเองสังมาเป๋นตาน
ส่วนสองขาผัวเมียก็มาปรึกษากัน เฮาจะเอาข้าวกั๊วข้าวขันเฮาบ่มีสังสักอย่าง
(อื่อ........เฮาบ่มีสังสักอย่าง)
หลอนมหาเถรเจ้าเข้าบ้านมานั่ง เฮาจะเป๋นฟ้าวเป็นฟั่งเฮาเอาสังมาตาน
จักเอาผักไม้ตี่ไหนมาใส่อาหาร จักเอาลูกส้มของหวานเฮาซ้ำบ่มีสักหน่วย
(อื่อ........เฮาซ้ำบ่มีสักหน่วย)
เฮาจักเยี๊ยะฉันใดจา เฮาก็ชราซ้าฮ่วย ตี๋นมือก็สั่นด่วยๆว่าเฮาจักเยี๊ยะฉันใด
จักไปซื้อเอากาดหนตางก็ยาวก็ไกล๋ อี่ย่าก็จาร่ำไรจะเยี๊ยะฉันใดอี่ปู่
(อื่อ .......จะเยี๊ยะฉันใดอี่ปู่)
ส่วนสองขาผัวเมียก็มาปรึกษากันอยู่ ฝ่ายว่าตัวอี่ปู่วันพูกแม่เจ้าก่อนงาย
จักเอาไก่แม่ลูกน้อย ลุกเจ้าๆบ่หื้อได้ขวาย จักหื้ออี่ย่าอี่ยายคั่วไก่ห่อนึ้งใส่บาตร
(อื่อ........คั่วไก่ห่อนึ่งใส่บาตร)
ไก่แม่ลูกน้อยอยู่ยังกอนก็ได้ยินเสียงประหลาด หยังมาใจ๋ตกอกขาดชีวิตจักพรากเสียองค์
ซ้ำปายว่าลูกน้อยเปิ่นมามุ่งหมายใจ๋จ๋ง พูกเจ้าจักได้ต๋ายโหงตึงบ่ได้ขันเป๋นแน่
(อื่อ..........ตึงบ่ได้ขันเป๋นแน่)
อกเจ้าแม่อกลูกบ่ตันได้กล้าได้แก่ ฮ้องว่าเจ้าแม่นายแม่จักได้นิ่งม้วยเมือมรณ์
ก่อยฟังเตอะเนอลูกฮักแม่เจ้าจักสั่งจักสอน ยามเมื่อเดิ๊กออนจอนเลยบ่ได้นอนสักหลาด
(อื่อ.........เลยบ่ได้นอนสักหยาด)
วันพูกเจ้าก่อนงายชีวิตแม่เที่ยงจักขาด เปิ่นจักบุบแม่ห่อนึ่งใส่บาตรไว้เป๋นอาหารตานเติง
กั้นเปิ่นบุบแม่ห่อนึ่งใส่บาตรหื้อลูกเต้ากึ๊ดใจถึง ขอหื้อกึ๊ดใจรำเปิงผาถนาเอาเต๊อะลูก
(อื่อ.........ผาถนาเอาเต๊อะลูก)
ฟังแม่ไก่สั่งสอนเป๋นกำวอนถ้วนถูก กั้นเมื่อถึงวันพูกแม่จักได้ม้วยบรรลัย
ฟังกำสอนแม่เต๊อะลูกฮักจักอย่าไปแอ่วไกล๋ อย่าเขี่ยเต๋าฟืนเต๋าไฟอย่าขึ้นครกมองหลองข้าว
(อื่อ..........อย่าขึ้นครกมองหลองข้าว)
อย่าหื้อเปิ่นบุบเปิ่นตี๋เปิ่นค่ำราวีโศรกเศร้า ฟังแม่ก่อนเต๊อะเจ้าอย่าได้ขึ้นหอขึ้นเฮือน
หื้อเซาะกิ๋นตามใกล้ๆ กิ๋นตามหมู่ไฮ่หมู่สวน กิ๋นตามปื้นหอปื้นเฮือนเขี่ยตามคอกควายในไฮ่
(อื่อ.........เขี่ยตามคอกควายในไฮ่)
อย่าแอ่วนอกบ้านนอกจองกลั๋วแฮ้งก๋าปะใส่ บ่มีไผเกิ๊ดใผไล่บ่เหมือนแม่เจ้านายมี
หื้อผ่อเอาเต๊อะเจ้าอย่าได้โศรกเศร้าโศกี๋ หื้อลูกฮักอยู่ดีดีอย่าเขี่ยเก้าปูเก้าหมาก
(อือ่........... อย่าเขี่ยเก้าปูเก้าหมาก)
วันพูกเจ้าก่อนงายชีวิตแม่เที่ยงจักจาก แม่จักได้พลัดได้พรากเสียจากเจ้าทั้งปวง
ก่อนฟังเนอลูกฮักอย่าไปแอ่วไกล๋แอ่วก๋วง หลอนเป๋นฝนใหญ่ลมหลวงบ่มีไผปาเจ้าลน
(อื่อ..........บ่มีไผปาเจ้าลน)
ยามเมื่อเข้าเล้าเข้าฮังปีกหางลูกแม่เข้าส่น แม่กลั๋วหมอกเหมยตกหล่นกลั๋วลูกเต้าหนาวเย็น
ย้อนลูกตัวยังน้อยแสนต่ำต้อยหมองเข็ญ แม่กลั๋วมีกรรมมีเวรฮอกเห็นจะมาปะใส่
(อื่อ.......... ฮอกเห็นจะมาปะใส่)
แม่เลี้ยงนายมาบ่ใหญ่ก็กองใคร่หื้อใหญ่ แม่เอาปีกปกอกใส่เสียจุเมื่อคืนวัน
แม่เอาปีกปกหางหุ้ม ก็กุ้มตังหกตวยกั๋น แฮ้งก๋าบินมาแม่หันแม่เอถวาปีกเผ่อ
(อื่อ........แม่เอถวาปีกเผ่อ)
อกเจ้าแม่อกบ่มีไผปกไผเผ่อ อยู่มากู่เมื่อกู่เมื่อแม่ปาลูกเข้าเล้าเข้าฮัง
ก่อนฟังเนอลูกฮักหื้อเจ้าฮักกั๋นแปงกั๋น ยามเมื่อเข้าเล้าเข้าฮังเจ้าอย่าได้ขันได้แตก
(อื่อ..........เจ้าอย่าได้ขันได้แตก)
เจ้าอย่าได้ไกล๋กั๋นต่างตั๋วต่างนอนผิดแปลก ยามฝนตกฟ้าแยกอย่านอนหลังเล้าหลังคา
แม่กลั๋วขโมยโจรฮ้ายมันจ่างมาเซาะสอดหา กลั๋วยับเอาหกบุตต๋าแล้วกำคะนังบุบฟาด
(อื่อ.........แล้วกำคะนังบุบฟาด)
ส่วนว่าไก่น้อยตั้งหกก็น้ำต๋าตกบ่ขาด เอ็นดูแม่เหลือขนาดหากก๋รรมปามา
จักต๋ายละลูกไว้เป็นเหยื่อฮุ้งเหยื่อก๋า ปากันแล่นตวยหาปูนเวทนาไห้สั่ง
(อื่อ........ปูนเวทนาไห้สั่ง)
ส่วนสองขาผัวเมียก็มาเป๋นฟ่าวเป๋นฟั่ง ก็มาจุกบ่นั่งเมียมันเป็นคนดังไฟ
หื้อสูขะใจ๋สะน่อยมอกหันลายมือใสใส ตีนฟ้ายกรุ่งเรืองไรมันบ่กลั๋วก๋รรมวิบาก
(อื่อ...........มันบ่กลั๋วก๋รรมวิบาก)
ยามเมื่อไก่แม่มารดาจักมรณาม้วยจาก ก็ดูเป็นก๋ารลำบากดีดดิ้นเสือกซ่นไปมา
ส่วนไก้น้อยตั้งหกหันเปิ่นผ่าอกแม่มาต๋า ก็ปากั๋นหกเข้าหาวิดสู่ก๋องไฟตวยแม่
(อื่อ..........วิดสู่กองไฟตวยแม่)
ส่วนไก่หมู่เจ็ดตั๋วสมปานดีใกล้แก่ ตึงลูกตึงแม่เมื่อม้วยชาติเลี้ยงอินทรีย์
ป้นเสียจากไก่แล้วบ่ได้โศรกเศร้าโศกี๋ เพราะเพื่อบุญเปิ่นมีเกิดเป๋นดาววีใสสว่าง
(อื่อ...........เกิดเป๋นดาววีใสสว่าง)
อยู่ผาสาทแก้วคนหลังเรื่อเรืองงามแจ้งสว่าง มีนางขับจ่างฟ้อนสนุกม่วนต้องกามา
อยู่เสวยเครื่องทิพย์บ่ได้โศรกเศร้าโศก๋า ต๋ามท่านรำเปิงมาอะเนกะจาป๋างก่อน
(อื่อ..........อะเนกะจาป๋างก่อน)

โอกาส
นิยมนำมาขับร้อง ในงานชุมนุมหรืองานฉลองงานประเพณีหรืองานบุญต่างๆ หรือขับร้องเพื่อเป็นการสอนลูกหลาน

คุณค่า/แนวคิด
เป็นบทประพันธ์ที่มีคำสอนให้ประพฤติแต่สิ่งที่ดี ไม่ทำชั่ว สอนเรื่องบาปบุญคุณโทษ และยังสะท้อนภาพวิถีชีวิตความเป็นอยู่ของคนไทยในชนบทได้เป็นอย่างดี