ชื่อ
โก๊ยห่าน
ภาคใต้
จังหวัด พังงา



ช่วงเวลา
โก๊ยห่าน เป็นส่วนหนึ่งของประเพณีกินผักหรือกินเจ อาจจัดขึ้นเฉพาะเมื่อมีงานวัดเกิด (แซยิด) ของพระจีนรูปใดรูปหนึ่ง ซึ่งจะมีหรือไม่นั้นย่อมแล้วแต่เจ้า (ในรูปของคนทรงหรือม้าทรง) จะมาบอกร่วมทั้งกำหนดด้วยว่าควรทำตอนไหน เวลาใด (ส่วนมากเป็นตอนหัวค่ำ) การประกอบพิธีกรรมจะกระทำที่ศาลเจ้า

ความสำคัญ
โก๊ยห่าน เป็นพิธีการสะเดาะเคราะห์อย่างหนึ่งของชาวจีน ซึ่งถือว่าปีหนึ่งจะต้องมีการล้างความอัปมงคล และผู้ที่ผ่านพิธีนี้ แล้วรู้สึกเสมือนได้ชำระล้างสิ่งชั่วร้ายออกจากร่างกายและจิตใจ รู้สึกว่ามีจิตใจผ่องใสปราศจากทุกข์โศกและสิ่งชั่วร้ายใด ๆ

พิธีกรรม
๑. อุปกรณ์ที่ใช้ในการประกอบพิธีกรรมมีดังนี้
๑) รูปที่ทำขึ้นต่างตัวแทนของผู้ที่จะเข้าพิธี ซึ่งตัดจากกระดาษทองพอเป็นรูปคน
๒) เศษผม เศษเล็บ (ถ้าต้องการสะเดาะเคราะห์ด้วย) เศษผ้าที่สวมใส่
๓) เหรียญกษาปณ์ ราคาเท่าใดก็ได้ (ถ้าต้องการไถ่เอาบาปของตัวเองออกไป)
๒. ผู้ร่วมประกอบพิธีกรรมโก๊ยห่าน
๑) ต้องอาบน้ำชำระร่างกายให้สะอาด แต่งกายด้วยเสื้อผ้าชุดใหม่ ขาวหรือสีอ่อน ไม่มีลวดลาย
๒) ห้ามทุกคนสวมรองเท้า ให้เดินเท้าเปล่า
๓. การประกอบพิธีโก๊ยห่านมีดังนี้
๑) เมื่อเครื่องประกอบพิธีเรียบร้อย และเมื่อเจ้าเข้าทรงม้าทรงแล้ว ผู้ที่เข้าพิธีโก๊ยห่านทุกคนจะเริ่มเดินออกจากศาลเจ้า ไปขึ้นสะพานที่จัดทำขึ้นในพิธี ใต้สะพานจะจุดตะเกียงไฟไว้เจ็ดดวง
๒) ผู้ชายผ่านแถวของเจ้า ซึ่งยืนเรียงรายอยู่ เจ้าบางองค์จะถือตรา ประทับสีแดง บางองค์ถือธงโบกอยู่ตลอดเวลา
๓) เมื่อแต่ละคนเดินผ่าน จะได้รับการประทับหลังด้วยตราสีแดง หรือสีอื่น ๆ แต่ละคนอาจมี ๓ - ๔ ตรา
๔) ผู้ชายทุกคนที่มีตราประทับเรียบร้อยแล้วต้องเดินข้ามหม้อดิน ซึ่งภายในมีไม้จันทน์ หรือไม้จวงติดไฟเป็นควันอยู่ ณ ส่วนกลางของพิธีทุกคน ถ้าไม่ข้าม เจ้าจะไม่ยอมให้ผ่าน ต่อจากนั้นก็จะได้รับการประทับตราเป็นระยะ
๕) นำสิ่งของสะเดาะเคราะห์มาใสในเข่ง เป็นการเสร็จพิธีของผู้ชาย
๖) ผู้หญิงทำพิธีเหมือนผู้ชาย เว้นแต่จะไม่มีการข้ามหม้อดิน
๗) เจ้านำเอารูปที่ทำขึ้นต่างตัวแทน ผู้ร่วมพิธีทั้งหมดและเครื่องสะเดาะเคราะห์เข้าพิธีต่อไป โดยเผารูปต่างตัวแทน และเผาเศษเล็บ เศษผม ให้ไหม้จนหมด ส่วนเหรียญกษาปณ์ จะนำไปเป็นเงินทำบุญให้แก่ศาลเจ้า

สาระ
โก๊ยห่าน เป็นพิธีกรรมที่ทำขึ้นเพื่อการสะเดาะเคราะห์ให้รู้สึกว่า มีจิตใจผ่องใสปราศจากทุกข์โศกและสิ่งชั่วร้ายใด ๆ จัดขึ้นเมื่อมีงานวันเกิด (แซยิด) ของพระจีนรูปใดรูปหนึ่ง เพื่อเป็นการล้างอัปมงคลให้กับตัวผู้ร่วมพิธี