ย้อนรอย โบม

[พล พระยาแล]

พี่น้องฮู้จัก โบม บ่ครับ โบม กระบม กระโบม อัวะ อั๊วะ กั๊วข้าว เขียน กระเขียน หรืออ่างไม้ หรืออีหยังกะแล้วแต่สิเอิ้นตามท้องถิ่นนั่นเถาะครับ แต่มันเป็นของใช้พื้นบ้านสำหรับนวดข้าวให้อ่อนนุ่ม ส่ายข้าว (นวดข้าวเหนียวที่นึ่งแล้วก่อนใส่ในกล่องข้าว) บางทีก็ใช้สำหรับคั้นแป้งเฮ็ดข้าวปุ้น (นวดแป้งทำขนมจีน)

โบมมีลักษณะเป็นอ่างไม้กลมเหมือนถาดสำหรับใส่กับข้าว ปกติจะใช้ไม้เนื้อแข็ง หรือไม้สักมาตีเส้น รอบวงกลมอาจเป็นไม้แผ่นเดียวหรือหลาย ๆ แผ่นมาต่อกัน ใช้มีดหรือขวานถากไปตามเส้นรอบวงกลมนั้น เว้นด้ามไว้สำหรับจับถือได้สะดวก

จากนั้นก็จะขุดเนื้อไม้ให้ลึกเป็นหลุมลึกเหมือนถาด เว้นขอบไว้ประมาณ 5 เซนติเมตร ตกแต่งขัดเกลาให้ผิวไม้ราบเรียบ

การคิดทำโบมหรือโบมส่ายข้าว หรือเป็นถาดใส่สำรับกับข้าว เพราะสมัยก่อนไม้หลายพี่น้องเอ้ย จึงมีผู้คิดทำที่สำหรับใส่สิ่งของต่าง ๆ ซั่นดอก

เพิ่นบอกว่าไม่ควรถิ่มโบมผึ่งแดดไว้โดน เพราะอาจทำให้เนื้อไม้แตกได้ง่าย ในระยะหลังๆมีการสานกระด้งด้วยตอกไม้ไผ่ นอกจากจะใช้ฝัดเศษผง เศษข้าวลีบแล้ว ยังใช้นวดข้าวเหนียวได้เหมือนโบม การยกย้ายไปที่ใดก็เบากว่าสะดวกกว่า

ในปัจจุบันโบมยังมีใช้อยู่บางบ้านในอีสานบ้านเฮา แต่ในเมืองบ่ค่อยมีปานใด๋ หันมาใช้ถาดสังกะสี อะลูมิเนียม หรือ ถาดพลาสติก มารองนวดข้าวเหนียวแทนโบม

โบมใช้ประโยชน์ได้สารพัดประโยชน์เด้อพี่น้อง เวลาเฮากินข้าวก็คว่ำโบมลง โบมกะกลายเป็นพาข้าว ใส่ถ้วยป่นถ้วยแจ่วได้ อยากสิหาซื้อมาใช้จักอันอยู่ครับ แต่แถว ๆ ตลาดนัดสวนจตุจักรซูมื่อนี้แพงคือกัน