บุญขอลาบเต่า หรือบุญเลี้ยงบ้าน @ บ้านกู่จาน ยโสธรครับ

[หยก ยโสธร]

สวัสดีครับพี่น้องบ้านมหา โดนๆจั่งสิได้เข้ามาโพสต์กระทู้ เล่าเรื่องราวต่างๆสู่พี่น้องเฮาเบิ่ง ย่อนว่ายากนำงาน
มื่อนี้มีโอกาศ ขอนำเสนอ " บุญขอลาบเต่า หรือบุญเลี้ยงบ้าน " ที่จัดขึ้นที่หมู่บ้านของผมเองครับ

เมือบ้านเดือนหว่างหั่นหนิ เห็นรูปอยู่กล้องเฒ่าพ่อเพินถ่ายไว้ เลยเอามาสู่พี่น้องบ้านมหาเบิ่งครับ
รูปประกอบอาจสิบ่ล่ะเอียดปานได๋ ย่อนบ่ได้ถ่ายเอง อ่านนำคำบรรยายเอาเด้อพี่น้อง

บุญเลี้ยงบ้าน หรือเลี้ยงปู่ตา สิจัดขึ้นตรงกับวันพุธแรก เดือน 6 ของทุกๆปีครับ พิธีการของแต่ละหมู่บ้านอาจสิแตกต่างกันออกไป
แต่จุดมุ่งหมายในการจัดงานคือ เป็นการแสดงความรัก ความกตัญญู และความผูกพันของชาวบ้านต่อบรรพบุรุษ
และยังเป็นการส่งเสริมให้ชุมชนเกิดความสามัคคี ซึ่งนำมาสู่ความมั่นคงของชุมชน
พร้อมกับเป็นการสร้างขวัญกำลังใจให้พี่น้องชาวบ้าน ก่อนสิลงมือเฮ็ดนาตามฤดูการที่จะมาฮอด

ทางบ้านผมประเพณีสิแตกต่างจากทางบ้านอื่นกะคือ เครื่องไหว้ปู่ตาจะต้องมีเต่าเป็นส่วนประกอบหลัก สิขาดบ่ได้เลยครับ พ่อปู่เพินมักเต่า
เมื่อเทียบกับทางมัญจาคีรี ขอนแก่น (บ้าน ผบ. ผมเอง) เพินสินับถือเต่า หลักๆสิเอาไก่เป็นของใหว้แทน สิบ่คือบ้านผม

เครื่องไหว้ปู่ตา เท่าที่ผมจำได้สิมีดังนี้
- ต้มเต่า ปิ้งเต่า (ทั้งตัว) ลาบเต่า
- ต้มไก่ ปิ้งไก่ (ทั้งตัว) ลาบไก่
- เหล้าขาว
- ขัน ๕ ขัน ๘
- บั้งไฟ สำหรับจูดเสี่ยงทาย
- ข้าวเปลือกจ้าว-เหนียว
- ใบไผ่ขอดแทนสัตว์เลี้ยง จำนวนเท่ากับสัตว์เลี้ยงของแต่ละครัวเรือน
- ข้าวควดคีง (ปั้นข้าวเหนียวเท่าลูกไข่ แล้วให้ผู้เฒ่าผู้แก่กวักสิ่งบ่ดี่บ่งามออกจากตัว)

หลังจากเสร็จพิธี ชาวบ้านที่ไปร่วมงานสิล้อมวงกินข้าวนำกัน ซึ่งอาหารที่กินในมื่อนั่น หลักๆสิแม่นเต่าครับ
ก่อนสิกินข้าวฮ่วมกัน เพินสิทำพิธีแจกลาบเต้าเด็กน้อยก่อนครับ แจกคนละเคิงทัพพี
เด็กน้อยสิดีใจหลายช่วงหนิ คือเพินสิคนลาบใส่หม้อใหญ่ๆมา แล้วให้เด็กน้อยเข้าแถวถือถ้วยรอรับแจก
บางคนได้แล้วเทใส่ถุงเสี่ยงไว้ แล้วล้างถ้วยไปขอใหม่กะมี ตามประสาเด็กน้อย เลยเป็นที่มาของคำว่า " บุญขอลาบเต่า "

อาจสิถามว่าเอาเต่ามาแต่ใสหลายแท้ จั่งสิพอกันกินเบิดบ้าน คือจั่งซี่ครับ แต่ก่อนหากมีผุได๋ได้เต่ามากะสิขังเลี้ยงไว้
เฮือนละโตสองโต ฮอดยามเอาบุญเลี้ยงบ้าน กะสิเอามารวมกัน
แต่ทุกมื่อนี้ เต่าเริ่มสิหายากแล้ว สิเอาเฮ็ดแนวกินถวายให้แต่เจ้าปู่ท่อนั้น ประมาณ 4-5 โต ส่วนกับข้าวสำหรับชาวบ้านสิเป็นไก่แทน

ก่อนฮอดมื่อบุญเลี้ยงบ้านมื่อนึง พ่อผู้ใหญ่บ้านเพินสิประกาศออกหอกระจายข่าวบอกพี่น้อง ว่ามื่ออื่นสิเอาบุญเลี้ยงบ้านเด้อ
เฮือนได๋มีไก่ อยากสิเอามาทาน (บริจาค) กะให้ติดต่อทานได้ที่ศาลากลางบ้าน แล้วกะสิมีการเก็บเงินนำลูกบ้านเฮือนละ 20 บาท
เพื่อที่สิได้นำมาซื้อไก่ (เพราะเต่าหาบ่ได้แล้ว เลยเอาไก่แทน) ให้ได้ปริมาณที่สามารถเลี้ยงพี่น้องได้เบิดบ้าน
สิใช้ไก่บ้านท่อนั่นเด้อครับ ไก่ตลาดบ่เอา

บ่ายโมงของมื่อจัดงาน พ่อบ้านแม่บ้านสิพากันไปขนเอาถ้วย เอาหม้อเอาชามที่วัด ออกไปยังดอนเจ้าปู่
เฮือนได๋มีหอมแดง มีผักซีผักบั่วกะเอาติดมือออกไปนำ พ่อบ้านกะสิแบ่งเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มแรกสิทำความสะอาดดอนเจ้าปู่
อีกกลุ่มนึง สิซอยกันหลกขนไก่ ฟักไก่ ปรุงลาบไว้ถ้าเป็นแนวกินเลี้ยงพี่น้องไทบ้าน
ส่วนแม่ครัวเพินกะสิซอยกันซอยหอม คั่วข้าวคั่วบักพริก ส่วนข้าวเหนียวสิถือไปจากเฮือน คนละกระติบ จั่งบ่ได้นึ่ง

มาครับ มาเบิ่งบรรยากาศ ปีนี้คนบ่หลายปานได๋ เฮ็ดแนวกินอยู่ดอนเจ้าปู่เลยครับ แผ่ง 40 ดีกรีไปนำ ได้บรรยากาศขนาด







ฝ่ายฟักไก่กะขยันขันแข็ง เสียงฟักไก่ดังปานสนามรบ เขียงไผเขียงมัน พร้าไผพร้ามัน






กลุ่มนี้สิเป็นฝ่ายทำความสะอาดรอบๆดอนเจ้าปู่ครับ




ทางก้ำฝ่ายแม่บ้าน เพินกะสิซอยกันซอยหอม แล้วกะเตรียมเอาลาบไก่ใส่ถุงไว้ถ้าแจกตามเฮือน เฮือนละ 1 ถุง
จั่งสิได้กินทั่วถึงกัน เพราะว่าบางเฮือนเพินกะบ่ได้ออกไปดอนปู่ตาเบิดซูคน อาจสิให้แม่บ้านไป พ่อบ้านถ้าเอางัวเข้าคอก จั่งซี่เป็นต้นครับ








ประมาณ 4 โมงแลง แนวกินแล้วเบิดทุกอย่างแล้ว เด็กน้อยเลิกโรงเรียน (ผุลังคนบ่แวฮอดเฮือนขี่จักรยานตรงดิ่งมุ่งหน้าสู่ดอนปู่ตาเลย)
พ่อใหญ่จ้ำเพินกะสิเริ่มทำพิธี เสร็จแล้วกะสิมีการจุดบั้งไฟเสี่ยงทาย ว่าฝนสิตกดีบ่ปีนี้ แล้วกะมาฮอดเวลาที่เด็กน้อยรอคอย นั่นกะคือ แจกลาบเต่า (ไก่) เด็กน้อย
ท้ายสุดคือการหาข้าวออกกินร่วมกันอยู่ดอนเจ้าปู่นั้นล่ะครับ ส่วนมากสิกินบ่ทันอิ่มดอก ฝนสิตกฮำก่อน เป็นจั่งซี่แทบทุกปีครับ






ดีใจครับ ที่ยังเห็นชุมชนรักษาสืบทอดวัฒนธรรมประเภณีไว้ แม้ว่าคนที่ออกไปร่วมงานสิบางตากว่าปีก่อนๆ ย้อนผุลังคนเพินกะติดภาระกิจ
แต่เพินกะสิส่งโตแทนไปเฮือนละคนยุ ถ้าบ่ไปเลยไทบ้านเพินกะสิว่าให้ ว่าบ้านเพินพาเฮ็ดหยังกะบ่เฮ็ดนำเพิน
รายละเอียดผมอาจสิอธิบายบ่ได้ดีปานได๋ ย่อนว่าจากบ้านมาย่างเข้าปีที่ 5 แล้ว

เล็กๆน้อยๆจากทีมงาน ขอบคุณบ้านมหาสำหรับพื้นที่นำเสนอครับ