คอลัมน์สายตรงสุขภาพกับศิริราช

ผศ.นพ.ถนอมศักดิ์ อเนกธนานนท์ แพทย์เวชศาสตร์ป้องกันและสังคม

เมื่อคุณออกมานอกบ้าน นอกจากจะต้องเผชิญกับมลภาวะเป็นพิษจากฝุ่นควัน ท่อไอเสียรถยนต์ และสารเคมีที่ลอยล่องในอากาศแล้ว คุณอาจเจอกับความสกปรกที่มองด้วยตาเปล่าไม่เห็นจากสิ่งรอบ ๆ ตัว

ตัวอย่างที่เด่นชัด ซึ่งรวมมิตรยอดฮิตของเจ้าเชื้อโรค ได้แก่ โทรศัพท์สาธารณะและสุขาสาธารณะ

มาดูกันครับว่าเจ้าวายร้ายเหล่านี้ทำร้ายท่านได้อย่างไร

1. โทรศัพท์สาธารณะ
เป็นแหล่งรวมสารพัดเชื้อโรคที่คุณสามารถติดติดต่อได้จากการสัมผัสโดยตรง เช่น
? เชื้อโรคหวัดทั้งหลายซึ่งเป็นเชื้อไวรัส: น้ำมูกของผู้ป่วยที่เป็นโรคหวัดไปติดอยู่กับตัวเครื่องรับโทรศัพท์หรือบริเวณรอบ ๆ ตู้โทรศัพท์ หากเชื้อเหล่านี้ยังมีชีวิตรอดอยู่หลายชั่วโมง และมีผู้ไปสัมผัสจับต้องสารคัดหลั่ง ดังกล่าวแล้วนำมาป้ายโดนจมูกก็มีโอกาสติดเชื้อหวัดได้
? วัณโรค จะไม่ติดจากการสัมผัสในการใช้โทรศัพท์ แต่จะติดเชื้อได้จากการที่บุคคลที่เป็นวัณโรคไอ จาม แล้วบุคคลอื่นได้รับเชื้อโดยการสูดหายใจเข้าไปโดยตรง

? เชื้อเริม ติดต่อได้จากการสัมผัสโดยตรง ถ้าผู้ป่วยเริมมีแผลอยู่แล้ว มือที่สัมผัสแผลเริมโดยไม่ได้ล้างแล้วไปใช้โทรศัพท์ เมื่อคนใช้โทรศัพท์ต่อไปจับต้องเชื้อไวรัส แล้วใช้มือขยี้ตาหรือป้ายโดนปาก โดนน้ำลายก็มีโอกาสที่จะติดเชื้อเหล่านี้ได้

? หูด เป็นเชื้อไวรัสอีกชนิดหนึ่งที่สามารถติดต่อได้จากการสัมผัสโดยตรง
โอกาสที่จะได้รับเชื้อ

จะเห็นว่ามีเชื้อโรคหลากหลายชนิดที่อยู่ในโทรศัพท์สาธารณะ แต่อย่าเพิ่งตกใจไป เพราะการติดเชื้อไม่ได้เกิดขึ้นง่าย ๆ ต้องอาศัยปัจจัยหลายอย่าง ขึ้นอยู่กับปริมาณเชื้อว่ามีมากหรือน้อย และเชื้อที่อยู่ในบริเวณนั้นตายหรือยัง ซึ่งขณะนี้ยังไม่มีรายงานว่ามีผู้ป่วยติดเชื้อจากการใช้โทรศัพท์สาธารณะ ส่วนใหญ่คนที่เป็นไข้หวัดมักจะติดจากบุคคลอื่นที่เป็นหวัดอยู่แล้ว

การป้องกัน
- ระหว่างใช้โทรศัพท์อย่าใช้มือป้ายตา ป้ายปาก ป้ายจมูก
- ระวัง ไม่นำกระบอกโทรศัพท์มาแนบปากจนเกินไป
- ให้รีบล้างมือทันทีหลังจากใช้โทรศัพท์แล้ว เพราะเชื้อบางอย่างเมื่อออกมาจากตัวผู้ป่วยแล้วยังอยู่ได้หลายชั่วโมงหรือเป็นวัน

2. ห้องน้ำสาธารณะ

ห้องน้ำสาธารณะที่มีทั่วไปในกรุงเทพฯ หลาย ๆ แห่ง ส่วนใหญ่ไม่ค่อยสะอาด และเป็นแหล่งรวมเชื้อโรคนานาชนิด เช่น เริม ซึ่งพิสูจน์ยากว่าติดต่อจากการใช้บริการห้องน้ำสาธารณะ เพราะโรคนี้จะติดต่อทางเพศสัมพันธ์เป็นส่วนใหญ่ ถ้าผู้ใช้บริการห้องน้ำสาธารณะมีแผลเริมอยู่ และมือที่จับต้องแผลเริมไปจับก๊อกน้ำหรือลูกบิดประตู เมื่ออีกคนเข้าไปใช้ต่อทันทีก็มีสิทธิ์ที่จะติดเชื้อได้ ถ้ามือที่สัมผัสถูกเชื้อเริมที่ก๊อกน้ำหรือลูกบิดประตูมาถูกตา จมูก หรือปาก ฉะนั้นผู้ใช้ต้องระมัดระวังเป็นพิเศษด้วย

เชื้อโรคอื่น ๆ เช่น อหิวาตกโรคหรือไข้รากสาด ถ้าคนที่เข้าห้องน้ำถ่ายอุจจาระ แล้วไม่ได้ล้างมือให้สะอาด มีอุจจาระปนเปื้อนบริเวณมือ เมื่อมือไปจับก๊อกน้ำและจับลูกบิด คนที่ไปจับต่อแล้วไปสัมผัสโดนปากหรือน้ำลายก็มีโอกาสได้รับเชื้อเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม ยังมีแหล่งรวมเชื้อโรคอีกมากที่ต้องระมัดระวัง เช่น ในรถสาธารณะ สถานบันเทิงต่าง ๆ แต่ไม่ว่าจะเป็นเชื้อโรคชนิดไหน ก็ไม่สามารถเข้าสู่ร่างกายคุณได้ง่าย ๆ เพียงแต่ให้ความสำคัญและใส่ใจกับสุขอนามัยตนเอง รู้จักล้างมือ และชำระล้างสิ่งสกปรกก่อนที่จะมาสัมผัสส่วนต่างๆ ของร่างกาย ขยี้ตา หรือจับปาก จับจมูก เพียงเท่านี้ก็จะช่วยป้องกันการติดเชื้อได้มากแล้วครับ