บั้งลันดักเอี่ยน(ปลาไหล)

[ฅนภูไท]

บั้งลันดักเอี่ยน(ปลาไหล)



บั้งลันดักเอี่ยน เป็นเครื่องมือชนิดหนึ่งของชาวบ้าน ใช้สำหรับดักเอี่ยน(ปลาไหล) เฮ็ดมาจากกระบอกไม้ไผ่ การเฮ็ดบั้งลันดักเอี่ยน(ปลาไหล)นั้นต้องหาไม้ไผ่ลำใหญ่ ๆ โดยตัดไว้ประมาณ 3 – 4 ปล้อง ให้เหลือข้อไม้ไผ่ไว้ด้านหนึ่ง เพื่อเฮ็ดเป็นก้นลัน ไม่ให้เอี่ยน(ปลาไหล)หนีออกไปได้ ใช้ท่อนไม้หรือมีดทะลวงไม้ไผ่ด้นในให้เป็นรูทะลุถึงกัน เว้นไว้เฉพาะข้อไม้ไผ่ที่เฮ็ดเป็นก้นเท่านั้น การเฮ็ดบั้งลันในช่วงนี้มีลักษณะคือกระบอกน้ำ ใช้มีดกรีดลำไม้ไผ่ส่วนปล้องที่เป็นก้นให้เป็นร่องเล็ก ๆ ทะลุเนื้อไม้ไผ่ มีความกว้างประมาณ 1 เซนติเมตร อาจกรีดเป็นร่อง 3 – 4 ร่อง การกรีดร่องหรือเจาะร่องกระบอกไม้ไผ่แบบนี้ เพื่อที่จะให้กลิ่นเหยื่อที่ใช้ดักเอี่ยน(ปลาไหล)กระจายไปในน้ำในบริเวณนั้นได้สะดวก สิล่อให้ปลาไหลเข้าลันได้ดี
ด้านปากลันสานงาด้วยไม้ไผ่เอาไว้ เจาะรูกระบอกไม้ไผ่ให้ทะลุถึงก้นทั้ง 2 ด้าน เดือยสลักยาวเสียบผ่านงาเพื่อยึดงาและใช้ปักดินเพื่อยึดลันในเวลาดักนำ



วิธีดักเอี่ยน(ปลาไหล) เหยื่อล่อเอี่ยน(ปลาไหล)ให้เข้าไปกิน ทุบหอยให้แตก ทุบกระดองปูให้แหลก หรือสับตัวปลาให้เป็นต่อนน้อยๆ แล้วกะนำไปใส่ไว้ในบั้งลัน นำงาที่สานมาปิดไว้ที่ปากลัน โดยใช้ไม้สลักสอดใส่ในรูกันบ่ให้งาหลุด การดักกะเอาลันไปไว้ในน้ำลึกประมาณท่วมหัวเข่า ให้ลันอยู่ในแนวนอนกับพื้นดิน มักสิดักลันในบริเวณน้ำขุ่น ๆ เมื่อเอี่ยนได้กลิ่นเหยื่อที่ล่อไว้ในลัน เอี่ยนกะสิหาหนทางเข้าไปกินเหยื่อ ยามตอนเช้าเอากะไปกู้ลันที่ดักเอาไว้ คันมีเอี่ยนติดอยู่ในลัน กะดึงสลักไม้ที่ขัดงาออกแล้วกะดึงงาออกมายกปากกระบอกลันใส่ในฮูข้อง เอี่ยนกะะร่วงลงไปในข้องพอดี เสร็จแล้วเฮากะเอาไปต้มเปรต อ่อม แกง ป่น ผัดเผ็ด ตามใจชอบ

บั้งลันสมัยใหม่

เป็นการประยุกต์ให้เข้ากับสมัยใหม่ กะใช้ท่อ PVC แทนไม้ไผ่แต่กะใช้หลักการอันเดียวกัน เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นครับ







ปล. เวลาไปใส่บั้งลันอย่าลืมหมายไว้นำเด้อ เดี๋ยวสิหาบ่พ้อ