"กระจ้ำ"

**หนุ่มเมืองกาญจน์** · 02-02-2008, 23:10

เป็นตำแหน่งในหมู่บ้าน ทางบ้านเฮานะครับ เด็กสมัยนี้อาจจะบ่เคยได้ยิน กระจ้ำนี่สิต้องมีคุณสมบัติอย่างหนึ่งคือต้องเป็นคนที่มีวิชาอาคม หรือมีความรู้ทางหมอดู เนื่องจากในแต่ละปี สิมีการเสี่ยงทายเกี่ยวกับดวงชะตาหมู่บ้าน หรือทำบุญบ้าน กระจ้ำนี่ต้องทำหน้าที่เสี่ยงทาย หรือทำนายเรื่องราวต่างๆ หรือแม้แต่การบวงสรวงผีปู่ผีย่านี่กระจ้ำกระสิเป็นผู้ดำเนินรายการ อาจสิคล้ายๆกับหมอธรรมคือ อ้ายทิดครีฯ ประมาณนี่หล่ะครับ
/
/
ปล. อ. ศรีฯ ต้องรบกวนท่านอีกเทื่อในการต่อกระทู้หล่ะครับ

**ตรี ศรีเมืองใหม่** · 02-02-2008, 23:23

จ่าเมืองกาญจน์เล่ามาถูกต้องครับ บางท้องที่เรียก"ข้าวจ้ำ" หน้าทีหลักๆก็คือเป็นตัวแทนของชาวบ้านในการติดต่อกับภูต ผี ปีศาจ รวมไปทั้งการบวงสรวงเทพยดาฟ้าดิน และปู่ตายามเดือน 6 เพื่อให้ฝนตกต้องตามฤดูกาล

**ฅนภูไท** · 02-02-2008, 23:48

เฒ่าจ้ำ

เฒ่าจ้ำ เป็นบุคคลที่ได้รับมอบหมาย ให้เป็นตัวแทนของชุมชน เข้าติดต่อสื่อสาร กับผีปู่ตา หรือรับบัญชาจาก ผีปู่ตา มาแจ้งแก่ชุมชน ตลอดจนมีภาระหน้าที่ ในการดำเนินกิจการ ด้านพิธีกรรม ที่เกี่ยวข้องกับ ผีปู่ตาและบริเวณที่อยู่อาศัย เฒ่าจ้ำอาจเรียกได้หลายชื่อ แตกต่างกันไปตามท้องถิ่น เช่น กระจ้ำ ขะจ้ำ ข้าวเจ้า เฒ่าประจำ เจ่าจ้ำ หรือ จ้ำ

นอกจากเฒ่าจ้ำจะมีภาระกิจดังกล่าวแล้ว เฒ่าจ้ำยังต้อง เอาใจใส่ดูแลป้องกัน รักษาพื้นที่ บริเวณป่า ต้นไม้ สัตว์ รวมไปถึงทรัพยากรผลิตผลจาก "ดงปู่ตา" ทั้งปวงให้อยู่ในสภาพปกติ ตามบัญชาของผีปู่ตา ด้วยถือว่า เป็นสมบัติของผีปู่ตา ที่ผู้ใดจะล่วงละเมิดมิได้ หากมีความจำเป็น ต้องการใช้สอยสิ่งใด ภายในบริเวณ "ดงปู่ตา" เช่น เห็ด แมลง ฟืนไม้แห้ง ผัก และพืช สมุนไพร เป็นต้น ต้องขออนุญาต ผีปู่ตาเป็นส่วนตัวและผ่าน "เฒ่าจ้ำ" เสมอ มิฉะนั้นจะถูกผีปู่ตาลงโทษ ให้ได้รับภัยพิบัติต่างๆ จนอาจถึงแก่ชีวิตได้

เมื่อเฒ่าจ้ำ มีบทบาทผูกพันกับผีปู่ตา และชุมชนดังกล่าวแล้ว เฒ่าจ้ำจึงเป็นเสมือน สัญลักษณ ์แทนสถาบันอันศักดิ์สิทธิ์ ในชุมชนทุกสถาบัน นับตั้งแต่ "ดงปู่ตา" พระภูมิเจ้าที่ เทวดา หลักเมือง มเหศักดิ์ และหลักบ้าน

บุคลิกลักษณะและพฤติกรรม ของเฒ่าจ้ำนั้น น่าจะได้พิจารณา เชื่อมโยงจากการเลือกเฟ้น หรือกำหนดตัวบุคคล ให้ทำหน้าที่นี้ โดยปกติแล้ว เมื่อเฒ่าจ้ำถึงแก่กรรมลง จะต้องหาเฒ่าจ้ำคนใหม่ มาทำหน้าที่แทนทันที โดยคัดเลือกจากบุคคลในหมู่บ้าน ที่มีความประพฤติดี บุคลิกน่าเลื่อมใส เป็นที่ยอมรับของชุมชน ในแต่ละชุมชน อาจมีวิธีการเลือกเฒ่าจ้ำแตกต่างกัน เป็นต้นว่า อาจเลือกบุคคล ที่มีคุณสมบัติ เป็นที่ปรารถนาในหมู่บ้านมา 5-10 ราย พร้อมไม้คาน หรือไม้ไผ่ ที่มีความยาวเท่ากับวา ของแต่ละคน แล้วมากำหนดวัดวากันอีกครั้งต่อหน้าศาลปู่ตา และผู้อาวุโสในหมู่บ้าน ร่วมเป็นพยาน รู้เห็น ถ้าผู้ใดวัดวาแล้ว ปรากฏว่าไม้คานหรือไม้ไผ่ยาวเกินวา แสดงให้เห็นว่า ผีปู่ตาจงใจเลือกบุคคลผู้นั้น ไว้เป็นเฒ่าจ้ำ

ในบางชุมชน อาจเลือกเฒ่าจ้ำโดยสืบทอดบุคคล ในตระกูลนั้นๆ อย่างไรก็ดี ไม่ว่าจะได้เฒ่าจ้ำมา โดยวิธีใดก็ตาม ถือได้ว่าเฒ่าจ้ำ เป็นบุคคลที่ชุมชนมีความเคารพ ศรัทธา เชื่อถือ และผีปู่ตาก็ยอมรับ ไว้วางใจเช่นกัน

**หนุ่มเมืองกาญจน์** · 02-02-2008, 23:57

ขอบคุณครับ พ่อผู่ซ่อยฯ ที่ได้เสริมความรู้เข้ามา ปัจจุบันเด็กน้อยบ้านเฮานี่ฮุ้จักแต่ บักฮอนด้า บักเรน บักดงบังซินกิ แล้ว ถ่ากระผมคึดเรื่องได๋ออกกระสินำมาเสนอมาสู่ฟัง กะต้องอาศัยพ่อผู่ซ่อยมาช่วยเสริมกันเด้อคะรับ

**ศรีสะท้าน** · 03-02-2008, 04:10

แม่นแล้วหล่ะจ่า ตามความคนภูไทเลาว่านั้นหล่ะ การเลือกเฟ้นหาผู้มาเป็นทางบ้านข้อยใช้วิธีขึ้นธรรมอัญเชิญเจ้าพ่อหลักบ้านเพิ่นมาเลือกเอง เพิ่นกะสิบอกว่าคนรูปพรรณสัณฐานจั่งได๋ เฮือนอยู่ไส มีหม่องสังเกตหยังแหน่ ในกรณีบ่อบอกชื่อ ปล.บ้านข้อยบ่อนับถือผี แต่นับถือธรรมมีหลักบ้านหลักธรรม(คล้ายหลักเมือง)เป็นศูนย์รวมทางจิตวิญญาณ คะรับ

**ฅนภูไท** · 03-02-2008, 12:23

บ้านผมเขานับถืออุปคุตกัน เป็นหลักบ้าน มีศาลอยู่กลางบ้าน เวลาคนในหมู่บ้านเดินทางไปต่างถิ่นต่างแดน กะสิให้เฒ่าจ้ำไปบอกไปกล่าว ให้คุ้มครองปกปักรักษา เวลากลับบ้านกะต้องบอกต้องกล่าว หรือมีคนต่างถิ่นเข้ามาอยุ่ในหมู่บ้านเช่นเป็นไภ้เป้นเขยกะต้องไปบอกไปกล่าวนำ

ปล. หมู่บ้านผมเป็นชาวภูไท สิบ่รับไทครัว(ครอบครัว)ที่อพยกมาจากที่อื่น ยกเว้นมาเป็นใภ้เป็นเขยเท่านั้น